Aksaray - Ortaköy

[Φ _asi_]

 

ORTAKÖY

 

 

 

İç Anadolu Bölgesi'nde Aksaray İli'ne 55 km. uzaklıkta yer alan Ortaköy, doğusunda Nevşehir İli'ne bağlı Gülşehir, batısında Aksaray İli'ne bağlı Ağaçören ilçesi, güneyinde Aksaray İli ve kuzeyinde Kırşehir İli ile çevrilidir.

 

İlçenin güney kesiminde 2137 m. yüksekliğindeki Ekecek Dağı bulunmaktadır.Tuz Göl'üne ulaşan peçeneközü deresinin kolları ile Kızılırmak'ın kollarından Höşür ve Köşkerliöz dereleri gibi küçük akarsularla sulanır. Ayrıca sulama amacıyla yapılan barajlardan ötürü Höşür Deresi üzerindeki Bozkır ile Köşkerliöz deresi üzerinde Kültepe Baraj gölleri bulunmaktadır.

 

Yüzölçümü 750 km² olup, denizden yüksekliği; 1140 m.’ dir. 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 58.873'tür.

 

İlçenin ekonomisi tarıma dayalıdır. Buğday, arpa, şeker pancarı, pataes, soğan, elma ve üzüm yetiştirilmektedir. Az miktarda da çavdar ve armut yetiştirilir. yaygın bir biçimde koyun yetiştirilen ilçede, halıcılıktan da gelir sağlanmaktadır.

 

Ortaköy ve çevresinde, bugüne kadar kapsamlı bir arkeolojik araştırma yapılmamıştır. Aksaray ve çevre illerde yapılan (Acemhöyük, Alişar, Boğazköy) kazılarda elde edilen belgeler de buraların İlk Tunç Çağı’na uzanan tarihini ortaya çıkarmıştır. Ortaköy çevresindeki Kalehöyük, Koçhasan Höyüğü ve Muratlı höyük gibi birden fazla kültür katları bulunan yerleşim merkezleri burada Hititlerin egemen olduğuna işarettir. Hititlerden sonra (M.Ö. VII. yy.)’da Frig’ler hakim olmuş, M.Ö.V.yüzyılda Pers İstilası ile birlikte Pers yönetimine giren yöreye, Makedonya Kralı Büyük İskender’in Asya seferi sırasında, Makedonyalılar hakim olmuşlardır. M.Ö. 323’de B.İskender’in ölümü üzerine, Kapadokya Krallığı, M.Ö.XVII.yüzyılda Roma İmparatorluğunun egemenliğine girmiştir.

 

Roma İmparatorluğunun 395’de ikiye bölünmesiyle Kapadokya yöresinde Bizans hakimiyeti başlamıştır. Ortaköy ve çevresinde bu dönemden kalan madeni paralar, pişirilmiş toprak kaplar, içme suyu şebekeleri, harçlı konut kalıntıları, mezarlar ve çeşitli maden işletmeleri vardır. Ozancık (Ersele), Sarıkaraman, Harmandalı, Gökkaya gibi köy ve kasabalarda bu eserlere sıkça rastlanmaktadır. Ayrıca Ortaköy İlçe merkezine 20 km. mesafede Reşadiye köyünde Yunus Emre Türbesi bulunmaktadır. Türbenin bulunduğu tepe,halk tarafından ziyaret tepesi olarak isimlendirilmiştir.

 

1071 Malazgirt Zaferi ile Anadolu’ya giren Büyük Selçuklu devleti komutanlarından Melik Ahmet Danişmend Gazi, Aksaray ve çevresini ele geçirmiştir. Konya’nın Anadolu Selçuklu başşehri olmasının (1116) ardından Anadolu Türk Birliği’ni sağlamaya çalışan II. Kılıçarslan, harabe halindeki Arkhelais kalıntıları üzerine Aksaray’ı kurdu. Azerbaycan’dan getirttiği Türkmen oymaklarının çevre köylere yerleşmeleri sağlandı. Danişmend’ liler ve Anadolu Selçukluları döneminde, doğudan Anadolu’ya gelen Türkler, hem Bizanslardan kalan konutlara hem de meralara yeni bir yerleşim merkezi kurmuşlardır. Bunlardan biri de "Eyüp"tür. Ortaköy bu köyün kalıntıları üzerine kurulmuştur.

 

Anadolu Selçuklu Devleti’nin son yıllarında, devletin birliği için çalışan büyük Türk mutasavvıf’ı Yunus Emre’nin türbesi Ortaköy’ ün Sarıkaraman kasabası yakınlarındaki Ziyaret Tepesindedir. (1243) Karadağ bozgunu ile Moğollar’ın Anadolu’ya yerleşmeleri sonucu Anadolu Selçuklu hükümdarlarının hiç bir etkisi kalmamıştı. Bu nedenle Ortaköy ve çevresi de Selçuklu Eratna oğulları, Kadı Burhaneddin ve Karamanoğulları arasında el değiştirdi. 1470’de İhsak Paşa’nın Şereflikoçhisar ve Aksaray çevresini Osmanlı hakimiyetine almasıyla birlikte, Ortaköy ve çevresi de Osmanlı topraklarına katılmıştır.1477’de Karaman Eyaletine bağlı bir sancak merkezi iken 1957'yılında Aksaray'a bağlı bucak yapılmış, 1957'de de ilçe durumuna getirilmiştir.

 

İlçede tarihi eser olarak, bir çok höyük, yeraltı şehri ve Yunus Emre Türbesi bulunmaktadır.