Malatya Doğal Kaynaklar

[Φ _asi_]

DOĞAL KAYNAKLAR

 

MEVCUT DURUM

 

İlin doğal kaynaklarının bilinmesi tarımsal ve kırsal kalkınma potansiyellerinin ve kısıtlarının tanımlanması bakımından önemlidir. Doğal kaynaklar, yenilenebilir kaynaklar ve yenilenemez kaynaklardan oluşmaktadır. Her iki kaynak da sürdürülebilir biçimde kullanılmalı, tarım ve tarım dışı kullanımlara uygunluğu ve kayıplarıyla ilgili tehlikeler açısından dikkatli olunmalıdır. Bu bölümde Malatya’da bulunan ana doğal kaynakların kısa tanımlamaları, mevcut durumları ve kullanımlarıyla ilişkili potansiyel tehlikeler verilmektedir. İlimizde ekonomik değeri olan maden yatakları aşağıda belirtilmiştir.

 

Metalik Madenler*

 

a) Malatya, Hekimhan , Hasançelebi Maden Yatağı:

 

Hasançelebi’nin hemen yakınında başlayarak batıya doğru uzanan manyetitli skapolit Fels formasyonu 19 km²’lik bir alanı kapsamaktadır. Cevher yatağının yeknesak ve homojen olmaması nedeniyle yatağın durumunu ortaya koymak için toplam ilerlemesi 35270,68 metre olan 148 adet istikşaf ve rezerv sondajı yapılmıştır. Ayrıca mevcut cevher rezervini ve teknolojik testler için numune almak amacıyla toplam metrajı 1360 metre olan 5 adet galeri açılmıştır. İşletmenin hangi derinliğe kadar inilebileceğini saptamak amacıyla toplam metrajı 2 961 m olan 11 adet Hidro jeoloji sondajı yapılmıştır.

 

Yapılan bu çalışmalar sonucunda, cevherli zumun jeolojik yönden dört farklı yapıya sahip olduğu anlaşılmıştır.

 

A zonlu ort. % 31,54 Fe304 tenörde 259 milyon ton

B “ % 18,89 “ “ 342,8 “ “

C “ % 9,29 “ “ 421 “ “

D “ % 2,91 “ “ 392 “ “

A+B+C+D = 1.414 milyon ton tenör %14 Fe304’dür.

 

Hasançelebi demir yataklarının ortalama tenörünün düşük olması nedeniyle doğrudan yüksek fırına verilmektedir. Bunun için cevherin zenginleştirilmesi gerekmektedir.

 

B ) Malatya, Hekimhan, Karakuz Demir Yatağı

 

Demir yatağı madeni Malatya ili Hekimhan ilçesinin 17 km kuzeybatısında yer almaktadır. Sahada ilk çalışmalara 1936 yılında başlanmıştır. Sahada çalışmalar günümüze kadar değişik yıllarda etüt ve sondajlı aramalar şeklinde yürütülmüştür. Sahada toplam metrajı 9194,45 m. olan 33 adet sondaj yapılmıştır. Cevher minerali hematit ve manyetitten ibarettir. Bu çalışmalar sonucunda;

%54 demir tenörlü 1.300.000 ton

%40 demir tenörlü 13 400 000 ton rezerv hesaplanmıştır.

c) Malatya, Hekimhan, Deveci Demir Madeni Yatağı:

Demir madeni yatağı Malatya’nın Hekimhan ilçesi Deveci yöresinde yer almaktadır. Sahada iki tip cevher yer almaktadır.Primer cevher, siderit; seconder cevher ise limonit, hematittir. Sahada değişik yıllarda etüt ve sondajlı aramalar yapılmıştır. Sahada toplam ilerlemesi 11.525.35 m olan 69 adet sondaj yapılmıştır.Bu çalışmalar sonucunda;

 

%50 demir tenörlü 13.400.000 ton hematit rezervi

%37 demir tenörlü 60.000.000 ton siderit rezervi

 

d) Malatya, Hekimhan, Şırzı (Boğazgören) Demir Yatağı:

 

Saha Malatya , Hekimhan Şırzı köyü civarında yer almaktadır.Genellikle hematit, az miktarda manyetitten oluşan cevherleşme vardır. Sahada detay etüt ve sondajlar yapılmıştır. Toplam metrajı 219.15 m olan üç adet sondaj yapılmıştır.Bu çalışmalar sonucunda ortalama tenörü %49 demir olan 276.000 ton cevher bulunmuştur.

 

e) Malatya , Yeşilyurt, Cafana KurşunÇinko Yatağı:

Çalışma alanı Malatya’nın Yeşilyurt ilçesi, Görgü (Cafana) köyünün 9 km kuzey doğusunda yer almaktadır. Sahada toplam derinliği 377.40 m olan üç adet sondaj yapılmıştır.Cevheri oluşturan esas minareler simitsonit, galen ve sfalerit minareleridir. Sahadaki çalışmalar jeofizik sondajlı çalışmalardır.Bu çalışmalar sonucunda ;%1229 Zn (çinko) tenörlü 153.000 ton rezerv tespit edilmiştir.

 

f) Malatya, Kuluncak Yöresi Krom Yatağı:

Saha Malatya’nın Kuluncak ilçesi, Bıcır mevkiinde olup, sahada yapılan araştırmalarda % 4248 Cr203 tenörlü 320.000 ton kromit bulunmaktadır.

 

Endüstriyel Ham Maddeler

 

Malatya, Pütürge Profillit yatağı: Profillit yatağı Malatya’nın Pütürge İlçesi Babik köyü civarında yer almaktadır. Sabit genleşme özelliği, ısı duyarlılığı ve ısı iletkenliği cevherin kullanım alanını artırmaktadır. Profilit, refrakter gereç yapımı, seramik sanayi, boya, kağıt, cam, tekstil ve plastik sanayinde kullanılmaktadır.

 

Sahada etüt ve sondajlı aramalar yapılmıştır. Toplam ilerlemesi 195.65 m olan 5 sondaj yapılmıştır. Yörede özel sektöre ve MTA adına ruhsatlı sahalar bulunmaktadır. Özel sektör sahalarında üretim yapılmakta ÇİMSA fabrikalarına gönderilmektedir.

 

DOĞAL KAYNAK (MADEN) REZERVLERİNİN İL EKONOMİSİNE KATKISI

 

İlimiz maden potansiyeli açısından önemlidir. Türkiye’nin büyük rezervli demir ve profillit yatakları ilimiz sınırları içerisinde bulunmaktadır. Ülkemizin bilinen ve işletilen tek profillit yatağı Pütürge ilçesindedir. Hekimhan yöresinde Hasançelebi, Deveci ve Karakuz yatakları olmak üzere 3 adet önemli demir yatağı bulunmaktadır. Bu bölgedeki yataklar düşük tenörlü olup, Türkiye demir rezervinin %36.8’ini içermektedir. Günümüz koşullarında teknolojik sorunlar nedeniyle işletilemeyen yaklaşık 1 milyar ton rezerve sahip Hasançelebi yatağı, teknolojinin bugünden yarına inanılmaz değişimi ve gelişimi düşünüldüğünde, ileriki yıllarda değerlendirilebilecek büyük bir potansiyel olarak durmaktadır.

 

İlimiz doğal kaynaklarının toplam değeri (yaklaşık) 9 milyar 66 milyon $ olarak hesaplanmıştır. Bu toplam değerin 8 milyar 900 milyon $’lık kısmı Hekimhan çevresindeki demir cevherlerinin toplam değeridir. İlimizin 2. derecede önemli doğal kaynağı olan profillit 100 milyon $ değerindedir. Diğer kaynaklar (krom, bakır, asbest ve kömür) 66 milyon $ değerindedir.

İlimiz sınırları içerisinde 60 farklı lokasyonda 17 çeşit maden oluşumu mevcuttur. Bunların içerisinde büyük rezervli yataklar azdır. Büyük çoğunluğu küçük madencilik faaliyetleri ile işletilip, ekonomiye kazandırılacak türdendir. Bu küçük maden oluşumlarının bir kısmı özel sektör tarafından işletilmektedir. 2002 yılı verilerine göre ilimizde 22 farklı sahada özel sektör ve devlet sektörüne ait işletme ruhsatı bulunmaktadır. İşletme ruhsat sayısı ilimizin maden potansiyeline göre azdır.

 

(Malatya İli Doğal Kaynak Rezervleri ve Bunların Ekonomiye Katkıları): İlimizde ekonomik olarak işletilebilen madenlerin rezerv, tenör kalite, işletilebilirlik durumları ve yaklaşık parasal değerlerini içermektedir.

 

Tablo37 (İlimizin Potansiyel Doğal Kaynak Rezervleri): İlimizde günümüz koşullarında işletmeye elverişli olmayan, ileride ekonomik olabilecek yataklarla ilgili bilgileri içermektedir.

 

MADENİN CİNSİ YERİ TENÖR VE KALİTE REZERV ÜRETİM DEĞER ($)

 

Krom DarendeKuluncak %40 Cr2O3 320.000 ton Bilfer şirketi tarafından zaman zaman üretim yapılmaktadır. 30 milyon

Bakır PütürgePoluşağı %412 5.000 ton

(Muh) Özel şirket tarafından zaman zaman üretim yapılmaktadır. 5 milyon

Asbest YeşilyurtGündüzbey Lif yüzdesi düşük

Lif uzunluğu çok değişik 230.000 ton

(Muh) Zaman zaman üretim yapılmaktadır. 30 milyon

Pirofillit Pütürge %69 SiO2

%19.08 Al2O3

%0.6 Fe2O3

%.16 CaO 5.215.584 ton

(Gör+

Muh) Poltaş Madencilik tarafından yılda yaklaşık 2000 ton üretim yapılmaktadır. 100 milyon

Demir (Manyetit) HekimhanHasançelebi %52 Fe eşdeğeri 270 milyon ton

(Gör+

Muh) Etüt, sondaj ve fizibilite çalışmaları bitirilerek TDÇİ’ne devredilmiştir. Hasançelebi demir cevherinin düşük tenöründen dolayı zenginleştirme ve peletleme yapılması gerektiğinden şu anda sahada üretim yapılmamaktadır. 6 milyar

Demir (Siderit) HekimhanDeveci %3742 Fe 86 milyon ton

(Gör+

Muh) Fizibilite çalışmaları tamamlanarak TDÇİ’ne devredilmiştir. Sahada siderit seviyesine ulaşıldığından üretim yapılmaktadır. 2 milyar

Demir (Hematit) HekimhanDeveci %50 Fe 13.400.000 ton (Gör+Muh) Fizibilite çalışmaları tamamlanarak TDÇİ’ne devredilmiştir. Sahada üretim yapılmaktadır. 300 milyon Demir (Hematit Manyetit) HekimhanKarakuz %54.3 Fe %4045 Fe 1.300.000 ton 13.400.000 ton

(Gör+Muh) Yatak işletilmiştir. 1.500.000 ton cevher üretilmiştir. Fizibilite çalışmaları tamamlanarak TDÇİ’ne devredilmiştir. Sahada üretim yapılmamaktadır. 100 milyon Demir (Hematit Manyetit) HekimhanŞırzı %49 Fe 2.760.000 ton (Gör+Muh) Etüt ve sondaj çalışmaları tamamlanmıştır. Sahada üretim yapılmamaktadır. 500 milyon Kömür ArguvanParçikan %22.78 Su %35.44 Kül 2175 Kcal/Kg AID 30.000.000 ton (Muh) Sahada üretim yapılmaktadır. 1 milyon Kaynak: MTA. Bölge Müdürlüğü

 

MADENİN CİNSİ İLÇE BUCAK KÖY VE MEVKİİ TENÖR VE KALİTE REZERVLER DİĞER BİLGİLER

 

Alüminyum (Boksit) Doğanşehir Merkez Melefdere Ky. Ancakali madeni, Körtigöre madeni 38.73 Al2O3

6.6 SiO2

%21.64 Fe2O3 140.000 ton Muh Kaynaklar teknik ve ekonomik nedenlerle günümüzde kullanılamamakla birlikte ileriki yıllarda değerlendirilebilecek kaynaklardır.

Bakır Pütürge Sevik yaylası

“ Pütürge Poluşağı

Demir Kuluncak AlvarDamlı Madentepe %15 Fe3O4 9 milyon ton Muh

“ Kuluncak Düşüksöğüt, Kızılokboynu %15 Fe3O4 26.000.000 ton Muh

“ Doğanşehir Eskiköy %2255 Fe 225.000 ton Muh

“ Doğanşehir Fenktepe 5.000 ton Muh

“ Doğanşehir Polatlı, Çavuşlu, Bıçakçı %3555 Fe 225.000 ton Muh

“ Hekimhan Mağara, Kırmızı, Fenk Tepe %1115 Fe 233 milyon ton

Gör+ Muh

“ Hekimhan Kuluncak Karatepe %1015 Fe 42 milyon ton

Gör+ Muh

“ Hasançelebi %52 Fe Eşdeğeri 380 milyon ton Muh

“ Hasançelebi Sivritepe Mağaratepe %15 Fe 173.000 ton Muh

“ Hasançelebi Şırzı köyü %49 Fe

%3.44 SiO2

%5 Mn

%0.09 TiO2 278.000 ton Muh

Tablo 37. Devam

 

MADENİN CİNSİ İLÇE BUCAK KÖY VE MEVKİİ TENÖR VE KALİTE REZERVLER DİĞER BİLGİLER

 

Demir Pütürge Yamacısağir %25 Fe

%9.5 SiO2 10.500.000 ton Muh Kaynaklar teknik ve ekonomik nedenlerle günümüzde kullanılamamakla birlikte ileriki yıllarda değerlendirilebilecek kaynaklardır.

“ Hekimhan Karakuz Doğusu %14.5 Fe3O4 371.681.382 ton Muh

“ Doğanşehir Polat Köyünün Karlık Mevkii

“ Doğanşehir Sürgü Ketizman %30.8 Fe

1.400.000 ton Muh

“ Doğanşehir Sürgü Çakçak Tepe %42 Fe

4.200.000 ton Muh

“ Doğanşehir Sürgü Çakçak Karataşdere 2.500.000 ton Muh

“ Doğanşehir Sürgü Çakçak Çeştepe %39.7 Fe

5.400.000 ton Muh

“ Doğanşehir Sürgü Çakçak

Kurtdeliği Sırtı %43 Fe

1.900.000 ton Muh

“ Doğanşehir Sürgü Murata Kelhalil Elmalı Erikli %2550 Fe 18.000 ton Muh

“ Doğanşehir Sürgü Sürgü civarında İyi cins cevher:

%45.78 Fe

%10.71 SiO2

%0.11 S

%0.3 As

%0.12 P 3.000.000 ton Muh

 

MADENİN CİNSİ İLÇE BUCAK KÖY VE MEVKİİ TENÖR VE KALİTE REZERVLER DİĞER BİLGİLER

 

Demir Arapgir Aktaş Köyü %13.84 Fe

%47.37 30m kalınlığında ve 400m uzunluğunda hematit seviyesi Kaynaklar teknik ve ekonomik nedenlerle günümüzde kullanılamamakla birlikte ileriki yıllarda değerlendirilebilecek kaynaklardır.

Krom Kuluncak Bıcır Köyü

Çakır Ocağı %40 Cr2O3

200.000 ton Muh

“ Kuluncak Bıcır Köyü

Gül Ocağı %40 Cr2O3

120.000 ton Muh

“ Kuluncak Hapislik Dere Mvk. %40 Cr2O3

“ Hekimhan Merkez Yayladam Köyü

“ Hekimhan Merkez Çayköy Çakırçukuru Tepe Mvk.

“ Merkez Tavşantepe civarı

“ Hekimhan Merkez Güvenç Köyü civarı

“ Hekimhan Merkez Karaahmet Köyü

“ Hekimhan Merkez Kesikköprü istasyon civarı %40 Cr2O3 den az

Alçıtaşı Hekimhan Ağharman %33 CaO

%4050 SO3

%115 SiO2 Kalınlık: 100m

 

MADENİN CİNSİ İLÇE BUCAK KÖY VE MEVKİİ TENÖR VE KALİTE REZERVLER DİĞER BİLGİLER

 

Asbest Yeşilyurt Gündüzbey Köyü Lif yüzdesi düşük, lif uzunluğu değişken 429.000 ton Muh

 

Kaynaklar teknik ve ekonomik nedenlerle günümüzde kullanılamamakla birlikte ileriki yıllarda değerlendirilebilecek kaynaklardır.

Bentonit Darıca

“ Arapgir

“ Arguvan Karahöyük

“ Arguvan Mineyik

“ Merkez Tenci

“ Arguvan Kiltepe

Ditsen Pütürge Lar

Dolomit Hekimhan Zorbehan %21 MgO 122 milyon ton Muh

Fluorit Kuluncak Başören köyü Aşılıkpınar civarı %1452 CaF2

%1220 SiO2

Fosfat Doğanşehir Bıçakçı %3.75 P2O5 Kalınlık:

0.5 2m

Granat Pütürge Ersele

Sillimanit Pütürge Lar

Vermikülit Kuluncak %35 Vermikülit 6 milyon ton Muh

Kömür (Linyit) Merkez Eskimalatya Hatunsuyu %27 Su, %52 Kül

550 Kcal/Kg AID 1 milyon ton Muh

Kömür (Linyit) Yazıhan Karacaköy

 

MADENİN CİNSİ İLÇE BUCAK KÖY VE MEVKİİ TENÖR VE KALİTE REZERVLER DİĞER BİLGİLER

 

Kömür (Linyit) Hekimhan

Kurşunlu Üç numunenin analiz ortalaması:

Su:%33

Kül:%39

Aşağı kalori değeri:1065Kcal/Kg Kaynaklar teknik ve ekonomik nedenlerle günümüzde kullanılamamakla birlikte ileriki yıllarda değerlendirilebilecek kaynaklardır.

“ Hekimhan Kurşunlu Ören mezrası Mvk. Su:%30.58

Kül:%52.55

Aşağı kalori değeri:1593Kcal/Kg (Tek numunede)

Toryum Kuluncak Başören U30g=%116

Ti2O2=%510.2 Zuhur

Tuğla Kiremit Merkez İl yakın civarı 7080 milyon ton jeolojik

İçmece Suyu Darende

Balaban Balaban İçmecesi Sıcaklık: 130 C

PH: 5.00 Debi:=0.1lt/sn İyileştirme çalışmaları yapıldığı takdirde çok daha verimli kullanılabilecek kaynaklardır.

İçmece Suyu Doğanşehir Harapşehir İçmecesi Sıcaklık: 12.50 C

PH: 5.00 Debi:=0.07lt/sn

 

MADENİN CİNSİ İLÇE BUCAK KÖY VE MEVKİİ TENÖR VE KALİTE REZERVLER DİĞER BİLGİLER

 

Kaplıca Suyu İspendere Aşağı İspendere Kaplıcası Sıcaklık: 290 C

PH: 6.20

Radyoaktivite:

8 Eman

Toplam mineralizasyon: 2940.1mg/lt Debi:=3 lt/sn İyileştirme çalışmaları yapıldığı takdirde çok daha verimli kullanılabilecek kaynaklardır.

Kaplıca Suyu Hekimhan Kuluncak Kaplıcası

Maden Suyu Merkez Ortaköy Rötükan Maden Suyu Sıcaklık: 140 C

PH: 6.20

Radyoaktivite:

9.1 Eman

Toplam mineralizasyon: 3684.9mg/lt

Kaynak: MTA Orta Anadolu IV. Bölge Müdürlüğü, Malatya Maden Envanteri (2002)

 

MALATYA İLİ SU, TOPRAK VE HİDROELEKTRİK ENERJİ KAYNAKLARI

 

DSİ tarafından Malatya ilinde etüdü yapılan arazi miktarı 175 653 ha olup bu etütlere göre ekonomik olarak sulanabilir arazi miktarı 135868 ha’ dır. Ekonomik olarak sulanabilir arazinin 61 254 ha.ı bugüne kadar işletmeye açılarak sulama yapılmaktadır. 50.864 ha.sulanabilir arazinin inşaatları devam etmektedir.İnşaatları tamamlandıkça hizmete açılacaktır.23 747 ha. lık sulanacak arazinin kesin proje ve planlama aşamasında çalışmaları sürdürülmektedir.

Malatya ili genelinde sulama şebekesinden istifade etmeyen yörelerde sulama yapılmadığı için elde edilen gelir çok düşüktür. Yetiştirilen ürünlerde de fazla çeşitlilik yoktur. Yetiştirilen ürünlerin verimleri oldukça düşüktür. Bu yörelerde nispi avantajı yüksek olan ve yöreye has bir meyve olan kayısıya yeterince yer verilmemektedir. Bu susuz yörelerde daha çok tahıl üretimi yapılmaktadır. Meyvecilik ikinci planda yer almaktadır.

Malatya ilinde susuz tarımdan sulu tarıma geçmekle mevcut ürünlerin verimleri artacak;yeterli su olmadığı için yetiştirilemeyen veya çok az yetiştirilen nispi avantajı yüksek ürünler (kayısı gibi) yetiştirilecektir. Yem bitkilerinin üretimi artacak , buna bağlı olarak hayvancılık gelişecektir. Köylülerin gelir düzeyi artacağı için makineli tarım önem kazanacak bitki koruma , suni gübre kullanımı vb. ürün verimi ve kalitesini artırıcı uygulamalara geçilebilecektir.Bu sulamalar neticesinde önemli ihraç kaynağı olan kayısıcılık daha da gelişecektir.

Malatya’daki tarıma elverişli toprak kaynakları genelde su kaynaklarının alt kotunda oluşu nedeniyle sulama projeleri ekonomik yönden çok verimli olmaktadır. Projeler büyük ölçüde cazibeli sulama sistemi kapsamında olup çok az sayıda terfili sulama sistemi bulunmaktadır.

 

MALATYA’DA İŞLETMEYE AÇILAN SULAMA PROJELERİ

 

a) Çat Projesi

 

Malatya il merkezi ve Yeşilyurt ilçesi ile Battalgazi ilçeleri arazilerini sulayan ve 1940 yılında hizmete giren Derme Sulaması mevcuttur.Bu sulamanın kaynağı tamamen 1997 yılında Malatya içme suyuna alındığından aynı yıl hizmete giren Çat Barajı kaynağı ile mevcut sulama korunmuş; buraya ilaveten 4 134 ha. Malatya Sivas karayolu civarındaki araziler ile 10500 ha. Çerkezyazısı sulama kapsamına alınmıştır. Bu kısmın inşaatı devam etmektedir. Çat projesi ile Derme ovasında 4786 adet bahçe , 35 adet bağ , 1817 adet hububatlık tarla , 544 adet fidanlık ve 218 adet kavaklık olmak üzere 7 854 adet arazi sahibi mevcut olup bunların tümünün arazisi korunarak gelirleri artırılmıştır. Yine bu proje ile yeni sulamaya açılacak Kuyulu , Görgü , Çayır , Kuşdoğan , Karanlıkdere , Örnekköy , Karapınar , Yaka , Pınarlıgeçit ,Yağmurlu , Hatunsuyu ve Büldüm mezrasına ait arazilerde sulu tarıma geçmekle gelirler artacak ve azalan nüfus tekrar çoğalmaya başlayacaktır. Bu proje ile toplam 21464 ha. arazi sulanacaktır.

 

b ) Şahnahan Sulaması:

 

Bu sulamanın kaynağı Şahnahan regülatörü ve Medik Barajıdır. Bu proje ile Dilek , Şahnahan , Başpınar , Hilen , Sütlüce , Alişar , Mahmutlu , Hasırcı , Kemerköprü , ve Battalgazi ilçelerine ait 1105 ha.lık arazi sulanmaktadır. Sulama sahasında % 46 meyve bahçesi , % 29 hububat, % 9 şeker pancarı , % 5 sebze , % 4 fidan ve % 7 diğer bitkiler yetiştirilmektedir.

c) Yazıhan Sulaması :

 

Bu sulama 1975 yılında hizmete açılmış olup su kaynağı Medik Barajıdır. Bereketli, Kömüşhan , Pirinçli , Sürür , Tecirli , Eğribük ve Sinanlı köylerine ait 96921 ha arazi sulanmaktadır.

 

d) Sultansuyu Sulaması:

Bu sulama 1994 yılında hizmete açılmış olup su kaynağı Sultansuyu Barajı ve Suçatı regülatörüdür. Çığlık , Satırobası , Çömlekobası , Suçatı , Dedeköy Altınlı , Gülpınar , Hara , Yağmurlu , Çatyol , Aksaray , Aşağıörükçü , Şıhlar köylerine ait 18035 ha arazi sulanmaktadır.

 

e) Doğanşehir – Akçadağ Sulaması:

 

Bu sulama 1971 yılında hizmete açılmış olup su kaynağı Sürgü Barajıdır. 9350 ha.lık Doğanşehir ve Akçadağ ilçelerine ait araziler sulanmaktadır.

f) Polat Sulaması:

Bu sulama 1991 yılında hizmete açılmış olup su kaynağı Polat Barajıdır. 2534 ha.lık Mızgı Ovası Fındık köyü ve Polat kasabasına ait araziler sulanmaktadır.

 

İNŞA HALİNDEKİ PROJELER

 

a) Çat Projesi:

Bu projenin 7000 ha. kısmı işletmeye açılmış olup 14434 ha. kısmın inşaatı devam etmektedir. Bu projeye ait baraj inşaatı ve 10682 m.lik isale tüneli tamamlanmış olup ödeneksizlik yüzünden sulama şebekesi inşaatı uzun yıllara sarkmaktadır.

 

B ) Kuruçay Projesi:

Bu projeye ait Boztepe Barajının 1997 yılında ihalesi yapılarak inşaatı devam etmektedir. Yazıhan ilçesi, Fethiye, Hamidiye , Kiprikonağı , Yukarıtenci , Zeynepoğlu, Mısırdere , Keleşoğlu ve Karaca köylerine ait 11560 ha. arazi sulanacaktır.

 

c) Kapıkaya Projesi:

 

Bu projeye ait Kapıkaya Barajı inşaatı devam etmektedir. Bu proje ile merkeze bağlı Şişman köyü ve Kale ilçesine ait 3662 ha. arazi sulanacaktır.

 

d) Yoncalı Projesi:

 

Bu projeye ait baraj inşaatı devam etmektedir.Bu proje ile Arguvan ilçesi Kömürlük , Güngören , Kızık , Eymür , Akören , Bozan , Yeniköy , Kuyudere , Asmaca ve Karahöyük köylerine ait 12045 ha. arazi sulanacaktır.

 

f) Darende – Gökpınar Projesi:

 

İnşaatı devam etmektedir. Bu proje ile 6061 ha.lık Darende ilçesi Yeniköy Başdirek Ovası , Balaban , Gedikağzı , Yenice ve Sakızlı köylerine ait araziler sulanacaktır.Yine bu proje ile yılda 88,6 GWH enerji üretilecektir.

 

g) Sultansuyu Projesi Arkıkebir Sulaması:

Sultansuyu Projesi muhteviyatında bulunan 2250 ha’lık TİGEM ve Çatyol köyüne ait araziler sulanacaktır. İnşaatı devam etmektedir.

h) Göletler:

 

Hekimhan Güzelyurt Göleti ile 312 ha, Darende Sofular Göleti ile 464 ha, Arapgir Göleti ile 32 ha arazi sulanacaktır. Ayrıca Yoncalı , Kuruçay ve Kapıkaya projelerinin hizmete eş zamanlı girmesi için Yoncalı Barajı isale tüneli ve sulama şebekesi Boztepe Barajı sulama şebekesi ve Kapıkaya Barajı sulama şebekesinin ihale edilmesi gerekmektedir.

 

PLANLAMA AŞAMASINDAKİ PROJELER

 

a) Malatya Aliağa Projesi:

 

Bu projeyle Arguvan ilçesine bağlı İsaköy, Zengolar Bahçeli, Morhamam, Gümüşlü; Yazıhan ilçesine bağlı Ambarcık , Çiylik , Bozburun , Küseyin ve Karababa köylerine ait 16000 ha arazi sulanacaktır.

 

B ) Arapgir Deregezen Göleti ve Sulaması:

Arapgir ilçesi Deregezen köyüne ait 223 ha arazi sulanacaktır.

 

c) Kuluncak – Karaçayır Göleti ve Sulaması:

Karaçayır ve Karabük köylerine ait 870 ha arazi sulanacaktır.

 

KESİNLİK AŞAMASINA GELMİŞ PROJE

 

Malatya Yarımcahan Projesi Karakaya Baraj Gölünden pompajla su alınarak Kuluşağı , Karakaşçiftliği, Yarımcahan , Karaköy , Örtülü , Kadıçayırı ve Çolakoğlu köylerine ait 7524 ha. arazi sulanacaktır.

Bu projeler tamamlandığında Malatya’nın sulanabilir arazilerinin % 80’ i sulanır hale getirilerek dünyada birçok ilde olmayan hedef yakalanmış olacaktır.

Malatya ili genelinde 1700 adet derin su kuyuları açılarak yer altı suyundan istifade edilip tarım yapılmaktadır.

 

MALATYA’DA HİDROELEKTRİK ENERJİ

 

Malatya ilindeki doğal kaynaklardan hidroelektrik enerji elde etmek için bazı projeler geliştirilmiştir. Buna göre toplam 331,6 MW ‘lık potansiyelin Kernek HES 0,8 MW , Derme HES 4,5 MW ve Tohma HES in 11 MW olmak üzere toplam 16,3 MW ‘ı işletmeye açılmıştır. 2003 yılı haziran ayında Darende Hacılar HES 13,5 MW’lık gücünde işletmesi yapılmaya başlanılacaktır. 17 MW’lık Keklicek HES yatırım programında olup 284,8 MW’lık kısmınınsa etüt planlama çalışmaları devam etmektedir. Su potansiyelleri boşa akan bu enerji projelerinin bir an evvel üretime geçmesiyle milli gelire önemli kaynak sağlanacaktır.

Ön incelemeleri tamamlanan Tohma master planı kapsamında bulunan bu proje ile Tohma suyunun hidroelektrik potansiyelinin yapılabilirlik yönü incelenmiştir. Neticede bu projeler hayata geçtiğinde Kaynarca Barajı ile yılda 128 GWh , Yazköy Barajı ile 129 GWh , Çatalbahçe Barajı ile 157 GWh ve Elkit (Karakaya) Barajı ile 117 GWh enerji elde edilecektir.

 

SU, TOPRAK VE HİDROELEKTRİK ENERJİ KAYNAKLARININ İL EKONOMİSİNE KATKILARI

 

Tablo 38. Ön inceleme (İstikşaf) ve Master Planı Tamamlanan Projeler ve Ekonomiye Katkıları (2003 Yılı Fiyatları İle)

Projenin Adı Sulayacağı Alan (ha.) Milli Gelire Katkısı

Aliağa Projesi 16 000 52,206 Trilyon TL/yıl

Arapgir Deregezen Göleti 223 794 Milyon TL/yıl

Kuluncak Karaçayır Göleti 870 3,10 Trilyon TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü (2002)

Tablo 39. Planlaması Tamamlanan Projeler ve Milli Ekonomiye Katkıları

Projenin Adı Sulayacağı Alan (ha.) Milli Gelire Katkısı

Yarımcahan Projesi 7 524 26,761 Trilyon TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü (2002)

Tablo 40. İnşa Halinde Olan Projeler ve Milli Ekonomiye Katkıları

Projenin Adı Sulayacağı Alan (ha.) Milli Gelire Katkısı

Derme ve Çerkezyazı Sulama Projesi 14 481

(Toplam Sulama Sahası 21464) 34,717 Trilyon TL/yıl

Yoncalı Projesi 12 045 42,829 Trilyon TL/yıl

MalatyaDarende (Gökpınar) Projesi 6 061 21,553 Trilyon TL/yıl

Kapıkaya Projesi 3 662 13,025 Trilyon TL/yıl

Kuruçay Projesi 11 560 37,719 Trilyon TL/yıl

SultansuyuArkıkebir Projesi 2 250 8 Trilyon TL/yıl

HekimhanGüzelyurt Göleti ve Sulaması 312 1,106 Trilyon TL/yıl

DarendeSofular Göleti ve Sulaması 464 1,652 Trilyon TL/yıl

Arapgir Göleti ve Sulaması 32 286 Milyar TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü (2002)

Tablo 41. Malatya’da İşletmeye Açılan Sulama Tesisleri ve Ekonomiye Katkıları

Projenin Adı Sulayacağı Alan (ha.) Milli Gelire Katkısı

Derme Sulaması 6 700 16,782 Trilyon TL/yıl

Şahnahan Sulaması (A B C) 11 075 26,551 Trilyon TL/yıl

Yazıhan Sulaması 9 692 31,623 Trilyon TL/yıl

Sultansuyu Sulaması 10 755 35,083 Trilyon TL/yıl

Suçatı Sulaması 6 370 22,690 Trilyon TL/yıl

Akçadağ Sulaması 9 350 33,304 Trilyon TL/yıl

Oba Köyleri Pompaj Sulaması 910 3,241 Trilyon TL/yıl

Doğanşehir Sulaması 2 243 7,989 Trilyon TL/yıl

Polat Sulaması 2 534 9,026 Trilyon TL/yıl

Erkenek Sulaması 1 050 3,740 Trilyon TL/yıl

Başharık Sulaması 200 712,4 Milyar TL/yıl

Akçadağ Öğretmen Okulu Sulaması 1 976 1,335 Trilyon TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü

 

Tablo 42. Etüt Programında Yer Alan veya İleriki Yıllarda Ele Alınacak Olan Hidroelektrik Projeleri

Projenin Adı Kurulu Gücü Yıllık Üreteceği Enerji Milli Gelire Katkısı

Çatalbahçe HES projesi 58,5 MW 157 Gwh/yıl 11,775 Trilyon TL/yıl

Denizbağ HES projesi 25,5 MW 143 Gwh/yıl 10,725 Trilyon TL/yıl

Yazıhan –I HES projesi 9,4 MW 53 Gwh/yıl 3.975 Trilyon TL/yıl

Yazıhan II HES projesi 7,2 MW 40 Gwh/yıl 3,000 Trilyon TL/yıl

Kesikköprü HES projesi 62 MW 355 Gwh/yıl 26,625 Trilyon TL/yıl

Sarsap HES projesi 15,2 MW 133 Gwh/yıl 9,975 Trilyon TL/yıl

Elkit (Karakaya) HES projesi 29,4 MW 117 Gwh/yıl 8,775 Trilyon TL/yıl

Kaynarca HES projesi 35,7 MW 128 Gwh/yıl 9,600 Trilyon TL/yıl

Yazıköy HES projesi 41,9 MW 129 Gwh/yıl 9,675 Trilyon TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü (2002)

 

 

Tablo 43. Planlanmış ve Kesinleşmiş Projeler (Yatırım programında olan)

Projenin Adı Kurulu Gücü Yıllık Üreteceği Enerji Milli Gelire Katkısı

Keklicek HES projesi (YİD) 17 MW 42,2 Gwh/yıl 3,165 Trilyon TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü (2002)

 

 

Tablo 44. 2003 Yılında İşletmeye Açılacak Olan Proje

 

Projenin Adı Kurulu Gücü Yıllık Üreteceği Enerji Milli Gelire Katkısı

Hacılar HES projesi 13,5 MW 88 Gwh/yıl 6,6 Trilyon TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü(2002)

 

İşletmede Olan Projeler

 

Projenin Adı Kurulu Gücü Yıllık Üreteceği Enerji Milli Gelire Katkısı

Kernek HES projesi 0,8 MW 3 Gwh/yıl 225 Milyar TL/yıl

Derme HES projesi 4,5 MW 10 Gwh/yıl 750 Milyar TL/yıl

Tohma HES projesi (YİD) 11 MW 63 Gwh/yıl 4,725 Trilyon TL/yıl

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü (2002)

 

Malatya’nın Hidroelektrik ve Termik Santral Enerji Toplamı

 

Projenin Adı Kurulu Gücü (MW) Güç Toplamı

(MW) Yıllık Üreteceği Enerji GWh/yıl Yıllık Üreteceği EnerjiToplamı GWh/yıl

İşletmede Olan Yapılacak Olan İşletmede Olan Yapıla cak Olan

İşletmede Olan Termik Santraller

İl Hidroelektrik Enerji Toplamı 16,3 315,3 331,6 76 1 385,2 1 461,2

Kaynak: DSİ 92. Şube Müdürlüğü (2002)

 

 

MALATYA İLİ ORMAN VARLIĞI

 

Malatya ili yüz ölçümünün %12’sini orman ve fundalık alanlar oluşturmaktadır. Ormanlar Meşe, Çam, Ardıç Kayın, Kavak, Gürgen, ve Köknar’dan meydana gelmiştir.

İl toprakları içerisinde genel ormanlık alanlar toplamı 149.128 hektar olup bu alan içerisinde %10.4 ‘lük alan ormanlık saha olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu %10.4’lük ormanlık sahanın ağırlıklı olarak %8.7’si baltalık orman ve kalan %1.7’lik kısmı da koru orman özelliği taşımaktadır.

Ülkemiz ormanlarının % 0.5’i ve Doğu Anadolu ormanlarının da %6.3’ü Malatya’da bulunmaktadır.

Malatya’nın orman alanlarının ilçelere göre dağılımı tablo 47’de verilmiştir.

Tablo 47. Malatya’nın Orman Alanlarının İlçelere Göre Dağılımı;

İLÇE ADI ORMANLIK ALAN (HA)

Akçadağ 8 012

Arapgir 6 412

Arguvan 10 595

Battalgazi 690

Darende 548

Doğanşehir 16 229

Doğanyol 2 750

Hekimhan 23 620

Kale 1 331

Kuluncak 5 696

Pütürge 52 439

Yazıhan 3 260

Yeşilyurt 6 687

Merkez ilçe 10 859

İL TOPLAMI 149 128

Kaynak: Malatya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2003)

 

İlimizde kişi başına düşen orman alanı Türkiye ortalamasının altındadır.

Fırat Havzası başta olmak üzere ilimizde bulunan diğer su havzalarının, baraj göllerinin ve göletlerin erozyon ve taşkınlarla dolmasını engellemek için gerekli ağaçlandırma ve erozyon kontrolü yeterli değildir.Toprak erozyonunun en önemli nedeni yanlış arazi kullanımı ve toprağı tutan yeşil dokunun ortadan kaldırılması veya azaltılmasıdır. Yöredeki barajların ömürlerini uzatmak için yapılacak ağaçlandırma çalışmalarına özel önem verilmelidir.

Ağaçlandırma ağırlıklı erozyon kontrolü çalışmalarında başarılı olabilmek için kullanılacak türlerin isabetli seçilmesi gerekir. Öncelikle meşe olmak üzere doğal türlerin seçimine öncelik verilmesi gerekir. Yabancı tür kullanılacaksa mutlaka tür ve orjin denemelerinden yararlanılması gerekir.