Bitlis Halk Edebiyatı

[Φ _asi_]

HALK EDEBİYATI

 

ATASÖZLERİ

 

1 – Atım at olana kadar, sahibi mat olur.

2 – On para verdım sılettım (söylettim), yüz pare verdım höşmez (susmaz).

3 – Öküz çırıldemedan (ses çıkarmadan), araba çırılder.

4 – Eceli gelen keçi, gider çobanın ekmeğini yer.

5 – Papşen de (Bitlis’e bağlı köy) çömlek kırılır, zararı bize dokunur.

6 – Açık kapı melanet, kapalı kapı selamet.

7 – Bana bak ne haldeyim, yare bak sallanır.

8 – Geldik kebap kokusuna, baktık eşek dağlanır.

9 – Acem belayem, tohem kedayem.

10 – Baba malı tez tükenir, gerek evlat kazana.

11 – Sürü tersine dönende, uyuz keçi başa geçer.

12 – Allah insanı yazın ayransız, kışın yorgansız komasın.

13 – Allah dağını görür, karını yağdırır.

14 – Eşek yedi türlü yüzme bilir, ama suyun başına gelende hepsini unutur.

15 – Huy çıkmayınca, can çıkmaz.

16 – İt araba gölgesinde yatar, kendi gölgesi bilir.

17 – Taş yerinde ağırdır.

18 – Aslanların yerine, kediler kondu.

19 – Parmağını denize soksa, bulandırır.

20 – Duvarı nem, insanı gam yıkar.

21 – Düşen öküze bıçak çeken çok olur.

22 – İnat etti itlere, kıçını verdi kurtlara.

23 – Azıcık aşım, kaygısız başım.

24 – Çocuk kundakta, gelin duvakta belli olur.

25 – Ne Şam’ın şekeri, ne de Arab’ın yüzü.

26 – Kedi nedir? Budu ne ola?

27 – Ne şeytanı gör, ne de Kulhuvallahi oku.

28 – İçten artmaz, dıştan artar.

29 – Çocuğa iş, ardına düş.

30 – Karayı yaktı yüzüme, aynayı verdi elime.

31 – Elden gelen öğün olmaz, öğün olsa doyum olmaz.

32 – Elinden darı dökülmez.

33 – Yaya gözü ile at, bekar gözü ile avrat alınmaz.

34 – Kelin melhemi olsa, önce kendi başına sürer.

35 – Heydo yidi, kaldi iti.

36 – Sofi soğan yemez, eline geçse kabuğunu komaz.

37 – Eşeğe binmek ayıp, inmek iki ayıptır.

38 – Ölümü önüne konunca, sıtmaya razı oldu.

39 – Heliler, meliler, bir dam dolusu deliler.

40 – Allah verirse, Dingo bağından da verir.

41 – Az vardı aceden, bu da çıktı pencereden.

42 – Kurban olam tipiye, dolandıre, getire kapıye.

43 – Gittim toye, uğradım huye.

44 – Ben umarım bacımdan, bacım ölür acından.

45 – Yüzün o yana, tabanın bu yana.

46 – Bir but et, Ümmet-i Muhammet.

47 – Keçi görmedikse, kığınıda (pisliği) mı görmedik.

48 – Yedi kaynana boğar, bardağın bıkabıkından (fokurdayan-kaynayan) korkar.

49 – Akıllı düşünene kadar, delinin çocuğu çarşıya gider.

50 – Sore, sore gidilir Engesor’e.

51 – Kurt, kurt gel beni ye.

52 – Henek, henek, oldi degenek.

53 – Çift parmağım çift gözan, çatla patla kal özan.

54 – Kız derdi, sancılayan göz derdi.

55 – Ölmeyesin, itmeyesin, baban evinde yırtmayasın.

56 – Arlı arından utanır, arsız der ki benden korktu.

57 – Nur yağande, tandüre girer.

58 – Hıçonun hençeri var.

59 – Kurdun ismi çıkmış, tilki var ki baş koparır.

60 – İtin keyfi Karda gelir.

61 – Arsızın yüzüne tükürende, Nisan yağmuru sanır.

62 – İte taş atende, sehebından utan.

63- Tuğda ürer Urtap da durer.

64- Açık kapı melamet,kapalı kapı selamet

65- Ölme eşeğim ölme,yaz gele,

66- Yazın ayransız,kışın yorgansız olmaz,

67- Çocuk kundakta,gelin duvakta belli olur,

 

DEYİMLER

 

Abdesthane ibriği

Acemi çayla k çuli yırtığ

Ağzı var dili yok

Aynat etti itlere götünü verdi kurtlere (aynat: inat)

Açıg göte zıngılav el gülmiye kım güle

Aj karın usgek nalin hasalın hasalın

Ağır ol ki batman gelesen

Ağzında gevelemek