Zıplanacak içerik
  • Üye Ol

Kilis Hanları


_asi_

Önerilen İletiler

Kilis Hanları

 

 

Evliya Çelebi’nin Kilis’i ziyareti sırasında, burada 11 hanın bulunduğunu belirtmiştir. Şemseddin Sami de Kamusü’l Âlâm isimli eserinde Kilis’te 15 han olduğunu kaydetmiştir. Ancak bu hanlardan günümüze sadece Baytazzade Hanı, Andibendi oğlu Ali Efendi Hanı, Çalkanlı Lilli Ahmet Hanı gelebilmiştir. Bunların dışında Canbolat Paşa Hanı, Daltaban Paşa Hanı, Ömer Ağa Hanı, Nalbant Habib Hanı, Nalbant Hamdi Hanı, Şakir Ahmet Hanı, İsaki Hanı, Sarıeminler Hanı, Nalbant Nafi Hanı, Karahacci Hanı, Cambaz Durmuş Hanı ve Cambaz Hüseyin Efendi Hanı yıkılmış ve günümüze gelememişlerdir. Bunların isimleri kaynaklarda ve Kilis ile ilgili defterlerde geçmektedir.

 

 

Baytazzade Hanı (Merkez)

 

Kilis Tekke Mahallesi’nde, Kadı Camisi’nin batısında bulunan Baytazzade Hanı’nın kitabesi bulunmamaktadır. Bu hanı büyük olasılıkla Canbolat Paşa’nın yaptırdığı sanılmaktadır. Yapı üslubundan da XVI.yüzyıl özelliklerini yansıtmaktadır. Bunun yanı sıra mimarı ile ilgili kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Kilis 1584 tarihli Tapu Tahrir Defterinde Canbolat Paşa’nın Kilis’te iki han yaptırdığı belirtilmiştir.

 

Bu han büyük olasılıkla XIX.yüzyılda Taze Baytazzade’lere geçmiştir. Bu yüzden de Baytazzade ismi ile tanınmaktadır.

 

Baytazzade Hanı Osmanlı döneminde yapılan çift katlı hanların tipik bir örneğidir. Ahır kısmı bodrum katına alınmış ve dış cephelerde de dükkanlara yer verilmiştir. Burada şehir içi hanlarının misafirhane ve ticaret fonksiyonları bir araya getirilmiştir. Plan ve mekan olarak Osmanlı üslubunun ağırlık kazanmasına karşılık üç dilimli kemeri, renkli taş işçiliği ve kabartma pars figürleri ile de Memluklu etkisi burada açıkça görülmektedir.

 

Baytazzade Hanı iki katlı olup, 27.10x18.50 m. ölçüsünde dikdörtgen planlıdır. Hanın 1978 yılında geçirdiği yangından sonra ikinci katı tamamen yanmıştır. Daha sonra onarılan bu hanın bugünkü ikinci katı bu tarihten sonra yapılmıştır.

 

Hana kuzey yönündeki kemerli bir kapıdan ve batısındaki basık kemerli diğer bir kapıdan girilmektedir. Kuzey girişinden sonra beşik tonozlu bir dehliz ile karşılaşılmaktadır. Bu dehlizin doğusunda biri kare, diğeri de dikdörtgen planlı olmak üzere iki küçük odası bulunmaktadır. Girişten sonraki avlunun güney ve batısı üç, kuzeyi de iki kemerli bir revakla çevrilidir. Bunların arkasındaki mekanlar sivri beşik tonozlarla örtülmüş olup, kuzey revağının arkasında dikdörtgen planlı büyük bir oda ile onun batısında bir başka odaya yer verilmiştir.

Hanın ikinci katına avlunun doğusunda ve batısındaki iki merdivenle çıkılmaktadır. Baytazzade Abdullah Efendi’nin 1879 tarihli vakfiyesinden öğrenildiğine göre, ikinci katta 19 oda ile bir de kahvehane bulunmaktadır. Hanın zemin katında vakfiyede de belirtildiği gibi, doğusunda 10, güneyinde 7 ve batısında da 1 oda bulunmaktadır. Hanın dışındaki dükkanlardan 8 tanesi doğu cephesinde sıralanmıştır. Bu dükkanların hepsi beşik tonozla örtülmüş ve aynı ölçüdedir. Yalnızca kuzeydoğu köşesindeki dükkan diğerlerinden daha büyük ölçüdedir. Hanın güneybatı köşesindeki iki odanın altında beşik tonozlu bir dehlize, oradan da ahırlara geçilmektedir.

 

Hanın cephesi muntazam kesme taştan ve moloz taştan yapılmış, giriş portalinde siyah ve sarı renkli taşlar alternatifli olarak sıralanmıştır.

 

Hanın avlusunun güneyindeki bir dükkanın avluya açılan kemeri üzerinde iki kabartma pars figürü bulunmaktadır. Bunlar Anadolu Selçuklu ve memluklu etkisini göstermektedir. Bu figürlerin buraya daha sonraki yıllarda başka bir yerden getirildiği de düşünülmektedir.

 

 

 

 

Andibendioğlu Ali Efendi Hanı (Merkez)

 

Kilis Hacı Derviş Camisi yakınında, Haki Bey Sokağı’nda bulunan hanın banisi ve mimarı hakkında kaynaklarda bir bilgi bulunmamaktadır. yalnızca hanın güney bölümünde 1905 tarihli bir kitabe bulunuyorsa da bu kitabenin yapımı ile ilgili olup olmadığı bilinmemektedir. Kaynaklarda hanın onarıldığı konusunda da bir bilgiye rastlanmamaktadır. 1970’li yıllarda cephe yenilenmiş, güney bölümünün orta kısmını örten tonozlar ise çökmüştür.

 

Hanın yapımında cephelerde düzgün kesme taş, diğer bölümlerde de yer yer moloz taş kullanılmıştır.

 

Andibendioğlu Ali Efendi Hanı, halk arasında Koksa Mahmut Hanı ismi ile de tanınmaktadır. Han kuzey-güney doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı olup, 1905 yılında kuzey bölümü yapılmıştır. Güneydeki bölümün daha eski bir tarihe ait olduğu sanılmaktadır. Güney bölümü 22.10x18.70 m. ölçüsünde olup, üzeri çapraz tonozlarla örtülmüştür. Bu tonozlar hanın avlusundaki dört payeye yanlarda da duvarlara dayalı ayaklara bindirilmiştir. Doğu ve batı yönlerindeki mekanların eyvan şeklinde olduğu ve avluya açıldığı sanılmaktadır.

 

Hanın kuzey bölümü yapılırken önündeki sokağın genişletilmesi amacı ile batı duvarı 1 m.ye yakın geriye çekilmiştir. Bundan ötürü de bu cephe düzgün bir durumda değildir. Bu bölümde iki dükkan ve dama çıkan merdivenler ile bir de kapı bulunmaktadır. Bu merdivenler hanın ikinci bir katı olduğunu göstermektedir. Girişin arkasında yaklaşık 9 m. uzunluğunda dehliz, bunun iki yanında da birer oda bulunmaktadır. Hanın batı yönünde çapraz tonozlu dört oda ve iki dükkan bulunmaktadır. Hanın ortasındaki dikdörtgen planlı avlunun kuzey ve doğusu revaklarla çevrilmiştir. Bunlar yığma ayaklar ile duvara gömme ayaklara dayanmış olup, üzerleri de çapraz tonozlarla örtülüdür.

 

 

 

 

Calkanlı Lilli Ahmet Hanı (Merkez)

 

Kilis Şeyh Abdullah Mahallesi’nde, Abuş Ağa çeşmesi’nin yanında bulunan bu han, halk arasında Nalbant Mehmet Ali hanı olarak tanınmaktadır. Hanın kitabesi bulunmadığından ve han içerisindeki bir yazı silindiğinden yapımı ile ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır. Ancak, bugünkü giriş kapısı ile iki dükkanın XIX.yüzyılın sonlarında yapıldığı sanılmaktadır. Bununla beraber hanın revaklı bölümlerinin daha erken dönemler ait olduğu sanılmaktadır. Kaynaklarda bu hanın onarım geçirip geçirmediği konusunda da bir bilgiye rastlanmamıştır. Bununla beraber kuzey cephesindeki giriş dışında kalan bütün dükkanların yıkılarak yenilendiği bilinmektedir.

 

Çalkanlı Lilli Ahmet Hanı, geniş bir avlunun kuzeyinde, bir revak ve caddeye açılan dükkanlardan meydana gelmiş, çarpık planlı bir yapıdır. Bu hanın en büyük özelliği de revağın altında ahırın yer almasıdır.

 

Kesme taş ve moloz taştan yapılan hana kuzeybatı köşesindeki basık kemerli bir kapıdan girilmektedir. Bu kapının arkasında beşik tonozlu bir dehliz, onun iki yanında da birer hücre bulunmaktadır. Hanın avluya bakan cephesindeki dükkanlardan iki tanesi orijinal olup, diğerleri daha geç dönemlerde yenilenmiştir. Ayrıca avlunun doğu, batı ve güneyinde odaların olup olmadığı da bilinmemektedir.

 

Hanın içerisinde bezeme elemanına rastlanmamaktadır. Yalnızca kitabe panosunun etrafında birer palmet motifi görülmektedir. Bunun altında ise yüzeysel mukarnas dekorları dikkati çekmektedir.

Yoruma sekme
Diğer sitelerde paylaş

Katılın Görüşlerinizi Paylaşın

Şu anda misafir olarak gönderiyorsunuz. Eğer ÜYE iseniz, ileti gönderebilmek için HEMEN GİRİŞ YAPIN.
Eğer üye değilseniz hemen KAYIT OLUN.
Not: İletiniz gönderilmeden önce bir Moderatör kontrolünden geçirilecektir.

Misafir
Maalesef göndermek istediğiniz içerik izin vermediğimiz terimler içeriyor. Aşağıda belirginleştirdiğimiz terimleri lütfen tekrar düzenleyerek gönderiniz.
Bu başlığa cevap yaz

×   Zengin metin olarak yapıştırıldı..   Onun yerine sade metin olarak yapıştır

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Önceki içeriğiniz geri getirildi..   Editörü temizle

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Yeni Oluştur...

Önemli Bilgiler

Bu siteyi kullanmaya başladığınız anda kuralları kabul ediyorsunuz Kullanım Koşulu.