Zıplanacak içerik
  • Üye Ol

Mardin Yöresel Kıyafetleri


_asi_

Önerilen İletiler

YÖRESEL GİYİM

 

Mardin'de Kadın, Erkek Giyiminde Motif Ve Modeller

 

Yüzyıllar boyunca bir görgü kuralı olarak giyim, insanoğlunun üzerinde inanılmaz etkisi olan, bizleri keyiflendirdiği gibi ayrıcalıklı kılan bir özellik olarak süregelmiştir.

 

İnsanlar için güzel giyinmek derin bir moral kaynağıdır. Medeniyetin beşiği sayılan Mezopotamya'nın kuzeyinde yer alan Mardin, dünyanın değişen düzenine ayak uydurabilmiş ve bugünlere bünyesinde barındırdığı geleneğiyle, gelişime duyarlı oluşuyla gelebilmiştir.

 

İnsanların giyimine etki eden temel faktör hava şartları olduğuna göre, ova ve dağ kültürü, karasal iklim süreci Mardin'deki giyim tarzını mevsimlere göre farklı kılmıştır.

 

Cumhuriyetin ilanına kadar erkeklerin giydikleri meşlah (giyim) ve başlarına sardıkları poşu gittikçe azalmakta bunun yerini kasket, şapka, ceket, yelek ve şalvar almaktadır.

 

yasayantarih1126.jpg

 

 

Köylü Kadın Kıyafetleri:

 

Baş bağlaması dağ ve ova köylerinde, ayrı ayrı bağlamalar şeklinde görülür. Dağ kesimindekiler, kofi, tar denilen tas biçiminde kofinin dik durmasını sağlayan tenekeden ve tahtadan yapılmış malzeme kullanırdı. Tar'ın üzerine fes geçirilir. Fesler değişik tiplerden oluşur. 1.kısmı örüklüdür. Diğerleri ise saç bağı şeklinde siyah çok sık sayıda iplerin aşağıya sarkması görünümündeki kofi geçirilir. Yaşlılar kısa, gençler ise uzun saçaklı ibrişim kullanır. Saçlara kabube. ziğene (tavuk ve civcivler) şeklindeki altın takılara yöredeki inanışa göre ağırlık verilmesi, baş ağrısını engellemesi nedeniyle kullanılır. Saçın örüldükten sonra uç kesimine takılır.

 

Ova kesiminde kullanılan baş bağlama şekli; Renkli poşu oluşu ile ayrılır. Kadınlar evlendikten sonra başlarına bırman veya şifondan yapılan beyaz renkteki kıtteni eşarp yerine kullanılmaktadır. Bu bağlama şeklini bütünleyen önemli bir özellikle tamamlayıcı fonksiyondaki takılardır. Alnı ve kulakları süsleyen altın gümüş veya penes adı verilen liralar kullanılır. Bu liralar kadife veya ketenden yapılmış zemin üzerine dikilir. Ayrıca saç örüklerine 1 cm. kalınlığında, 1 m. boyunda siyah şeritler takılır. ( Kabube ve ziğan şeritlerin ucuna dikilir.)

 

Başlıca Giyim Türleri Ve Ziynet Eşyaları

 

 

Kadın Giysileri:

 

• Fistan: Bütün köylerde kadınların karakteristik giyim tarzının önemli bir parçasıdır. Renk olarak beyaz veya krem renklidir. Model olarak: Yuvarlak yaka, 20 cm'lik bir yırtmaç ve ayak bileklerine kadar uzanan düz kesimden oluşur. Üzerinde, gümüş altın ince telleri veya renkli nakış iplikleriyle çeşitli desenler işlenebilir.

 

Zıbun: İç gömleğin üzerine giyilen elbisedir. Helezonik bir takım şekillerle altın gümüş ve inci ile işlenebilir. Düz ve yırtmaçlı olmak üzere ikiye ayrılır. El işi dokuma tekniğiyle yapılan kumaşlar: Hame. bürümcek, ipek, sırmalı ipek, ipek kadife, keten kadife türündedir.

 

Düz elbise: Yuvarlak yaka, 20 cm'lik bir yırtmaç ve ayak bilek­lerine kadar uzanan düz kesimden oluşur.

 

Yırtmaçlı elbise( Üç etek): Düz elbiseden ön tarafı yakadan itibaren aşağıya kadar açık, yan tarafların belden aşağıya kadar yırtmaçlı oluşu özelliğiyle ayrılır.

 

• Çorap: İşlemeli ve işlemesiz olmak üzere ikiye ayrılır. Diz altına kadar el emeğiyle yünden örülür.

 

• Çarık: Deriden yapılan ucu sivri ve yine deriden bağcıkları olan bir çeşit ayakkabıdır.

 

yasayantarih1128-1.jpg

 

• Kundura: Deriden yapılan düz bağcıksız. Genellikle 3 cm yükseklikte bir topuğa sahip muhtelif renkleri olan bir çeşit ayakkabıdır. Gençler genellikle kırmızı ve beyaz renklisini tercih ederken, yaşlılar kahverengi veya siyah renklisini kullanırlar.

 

• Kıpkap (Takunya):Tahtadan yapılan üzeri gümüş telkari işlemeli, sade veya altıninci işlemeli türleri bulunan rahat bir ayakkabı modelidir. Genellikle yeni evli kadınların hamamda giydikleri bir ayakkabıdır.

 

•Kalas Kundura: Kadınların özel günlerde giydikleri bir ayakkabı türüdür.

 

• Para kesesi: Kadife kumaştan, hame veya kıttenden yapılan para muhafaza kesesidir.

 

•Marhame(Mendil): Uçları iğne oyalı ve üstü nakışlı, kemere takılan büyük mendildir. Düğün ve bayramlarda; simli, altın, gümüş tel işlemeli mendiller kullanılır. Mendil genelde ipek, şifon veya keton (ince keten) kumaşından yapılır.

 

•Sıdriye ( önlük): Kadınların iş yaparken belden aşağı taktıkları, elbiselerini koruyan bir çeşit önlüktür. Sık dokunur, işlemeleri olanları da vardır. ( işlemeli olanlar gelinler içindir.)

 

• Fota: Hamam örtüsü: Kadınların hamama giderken göğüs hizasından itibaren vücutlarına sardıkları kumaştır. Hame ve ipekten yapılır. ( İpek olanını gelinler kullanır.)

 

•Don: Bol paçalı ayak bileklerinde büzgü olan, tek düğmeli bir iç giyimdir. Kesinlikle görülmez.

 

• Kuşak: Buna uçkur da denir. Lastik vazifesi yapar. Donun beline geçirilir. İki ucunda işlemeler vardır.

 

yasayantarih1127-2.jpg

 

 

Kadın Ziynet Eşyaları

 

 

Mardin halkı ziynet eşyalarının giyimi tamamlayıcı aksesuar olarak gördüklerinden her giysiyi tamamlayacak ziynet takısı kullanılır. Genellikle set olayı çok yaygındır. Set denildiği zaman kolye bilezik, yüzük, halhal ve hızma anlamındadır.

 

Altın:

 

Beşi birlik: Beş altının birleşik bir figür oluşumu

 

Güneş, Yürek. Haç. Kur'an-ı Kerim. Marcırcis modelli kolyeler yöreye ait altın kordonla birleştirilerek boyna takılır.

 

Bilezik: (Sannare), Hasır bilezik

 

Mercimek,kişniş modelli kolye, yakut, firuzan, zümrüt ve incili taşlarla yapılan kolyeler

 

Göğüs iğneleri (Broş), taç, düğme, hızma. halhal...

 

Kordon: 1-3 m. boyunda zincir işi olan yöremizin temel takısıdır.

 

Hal hal, manşet düğmesi, kuyu zincirli modelli bilezik, kemer, tarak...

 

 

 

Erkek Giysi Türleri:

 

•Erkek Başlıkları: Kofi, poşu, fes poşu, fes ve poşu olmak üzere olmak üzere dört türlüdür.

 

Poşunun sarıldığı başlık kumaştan yapılmış fes veya devetüyü, tiftikten yapılmış külah olabilir. Bazen de camadanı denilen egal başlarına takılır. Poşu, beyaz renkli olup uçları gergefle işlenmiş kare şeklinde bir örtüdür.

 

Fes: Koyu kırmızı renkte olup, arkadan püsküllüdür. Etrafı biyelidir. Püskülsüz olan türü de vardır.

 

•Dergi-Kıras: Erkeklerin alttan ve üstten giydikleri giysi, beyaz renkte dokudukları kıtandan yapılır.

 

Dergi şalvarın aynısıdır. Kıras: Dizlerden 3–4 parmak kadar sarkan aynı kıtandan yapılan entaridir. Buna Zubun'da denir. Kol uçlarında purçikleri vardır. Sıfır yaka ve tek düğmelidir. Üzerine siyah işlemeli yelek giyilir. Kışın ise Haşo denilen pamuktan yapılmış dikişleri baklava dilimi modelli olan bir tür ceket giyilir. Halen giysi olarak kullanılmaktadır.

 

• Şalvar yelek: Eskiden yöre insanının tezgâhlarda ürettikleri yünden ve keçi kıllından yaptıkları giysilerdir. Günümüzde ise fabrikalarda üretilen gabardin kumaştan yapılan şalvar ayak bileğinden diz kapağına kadar dar ve fermuarlı üst kısmı geniş ve üstü çebken yelek ve

 

içinde hamiden yapılmış çizgili kumaş veya düz beyaz pamuklu keten kumaş, hakim yakalı gömlek giyilir. Üzeri üst üste birkaç kez sarılmış kuşakla tutturulur. Kuşağın arasına kabuklu olan meşin taşıyıcıları sıkıştırılır. Kuşağın sol tarafına mendil yer­leştirilir.

 

• Entari-Aba-Mintan: Gri veya haki renkte kıtandan yapılan entari, önü açık ayakuçlarına gelecek boydadır. Gömlekler hame veya kıttan kumaştandır. Renk olarak beyaz, mor renk veya çizgili modelde seçilir. Hakim yakalı, kollar düğmesizdir. Manşetli olanı da vardır. Aba ayaklara kadar uzundur. Yarım aba (ceket boyu) ke­çeden yapılır. Mintan, cekete benzer.

 

• Uçkur: Patiskadan ya da yapağından dokunarak şalvara takılarak lastik görevini yapar.

 

• Kuşak: ibrişimden dokunarak yapılır. 2-3 m. uzunluğun­dadır. Bele dolanır. 30–40 cm genişliğindedir. Beyaz veya kır­mızı renktedir.

 

• Palto: Gocuk adı da verilir. İçi genellikle tüylüdür. Renk olarak haki ve gri tercih edilir.

 

• Para kesesi: Meşinden ya da ketenden yapılır. Ağzından bir kınnap ip geçirilerek büzülür. Meşinden olanlar ağzına çıt pıt dikilir.

 

• Mendil: Dört köşesi telle yahut kılabdanla işlenir. Beyaz renklidir, ekoseli olanların da vardır.

 

• Çorap: İşlemeli ve işlemesiz olarak ikiye ayrılır. Diz altına kadar el emeğiyle yünden veya yapağından örülür.

 

• Çarık: Deriden yapılan ucu sivri ve yine deriden bağcıkları olan bir çeşit ayakkabıdır.

 

• Mes: Tek kat deriden yapılan ve kışın düz model lastik ayakkabının içine giyilir. Siyah renk seçilir.

 

• Kundura: Deriden yapılmış düz bağcıksız genellikle 2 cm. yükseklikte bir topuğa sahip muhtelif renkleri olan bir çeşit ayakkabıdır.

 

 

Erkek Ziynet Eşyaları:

 

Saat, köstek başta gelir. Köstek genellikle gümüş olup, tahminen 50 cm. boyunda 5-6 kat zincirden oluşur. Saatler kapaklı ve anahtarlıdır. Saat anahtarı kösteğe bağlı olarak yelek cebinin yanında sallanır. Saatin ipekli kumaştan yapılmış ve üzeri motifli bir de kabı bulunur. Saat kabının ağzında bağ olmaz. Saat kabına benzer para keseleri de vardır. Bunun ağzı bağlıdır. İçerisine bozuk para konur ve kuşak arasında saklanır. Bunlardan başka kama ve hançerler de kuşak arasında taşınır. Kamalar daha narin ve küçüktür. Hançerler ise daha büyük olup iki kısma ayrılır:

 

1-Kuşak hançeri

 

2-Koltuk altı hançeri

 

Yoruma sekme
Diğer sitelerde paylaş

Katılın Görüşlerinizi Paylaşın

Şu anda misafir olarak gönderiyorsunuz. Eğer ÜYE iseniz, ileti gönderebilmek için HEMEN GİRİŞ YAPIN.
Eğer üye değilseniz hemen KAYIT OLUN.
Not: İletiniz gönderilmeden önce bir Moderatör kontrolünden geçirilecektir.

Misafir
Maalesef göndermek istediğiniz içerik izin vermediğimiz terimler içeriyor. Aşağıda belirginleştirdiğimiz terimleri lütfen tekrar düzenleyerek gönderiniz.
Bu başlığa cevap yaz

×   Zengin metin olarak yapıştırıldı..   Onun yerine sade metin olarak yapıştır

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Önceki içeriğiniz geri getirildi..   Editörü temizle

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Yeni Oluştur...

Önemli Bilgiler

Bu siteyi kullanmaya başladığınız anda kuralları kabul ediyorsunuz Kullanım Koşulu.