Zıplanacak içerik
  • Üye Ol

Kırklareli-Halk Edebiyatı


_asi_

Önerilen İletiler

Halk Edebiyatı

 

1. Atasözleri

 

Atasözleri, yüzyıllar boyunca insanlar tarafından tecrübe edilmiş, doğruluğu deneylerle kanıtlanmış ve günümüze ulaşmış, geçmiş tecrübelerini nasihat şeklinde anlatan ve milletin ortak malı olan sözlerdir. Kırklareli’nde söylenen atasözlerinin bir kısmı muhakkak ki Ülkemiz genelinde bilinmektedir. Bölgesel olarak söylenen atasözlerinden bir kısmına şöyle örnek verilebilir:

 

Bağda izin olsun, yemeğe yüzün olsun,

 

Eşeğin canı yanarsa yarış atını geçer,

 

Harman döven öküzün ağzı bağlanmaz,

 

Keçinin yemediği ot karnını ağrıtır,

 

Mart ayı dert ayı, bir sepet saman ver Ali dayı

 

Tutulan kısrak harman döver,

 

Ver yiyeyim, ört yatayım.

 

 

2. Bilmeceler

 

Uzun kış gecelerinde, aile toplantılarında söylenip ortamı neşelendiren, insanı düşünmeye sevk eden halk edebiyatı ürünlerinden birisi de bilmecelerdir. Kırklareli’nde halk arasında söylenen bilmecelerden bazıları şunlardır:

 

Ağaç üstünde kara sapan

 

(Zeytin)

 

 

Çarşıda satılmaz elle tutulmaz

Ondan daha tatlı bir şey bulunmaz

 

(Uyku)

 

 

Dağdan gelir sekerek

Kara üzüm dökerek

 

(Keçi)

 

 

Hey gidinin poturu

Ev üstünde oturur

 

(Baca)

 

 

Karşıdan baktım pek çok

Yanına vardım hiç yok

 

(Sis)

 

 

3. Deyimler

 

 

Deyimler, kendi anlamından biraz daha farklı anlam taşıyan, kalıplaşmış kelime veya kelime gruplarıdır. Kırklareli’nde derlenmiş deyimlerden bazıları şunlardır:

 

 

El etek çekmek

 

Fıkır fıkır kaynamak

 

Nal çakmak

 

Var delisi olmak

 

Yaş yere basmamak

 

 

4. Maniler

 

Maniler yazarı bilinmeyen, anlatılmak istenen hususu genellikle son iki dizesinde ifade eden, konuları aşk, özlem ve ayrılık olan, kafiye düzeni, (a,a,b,a) şeklindeki anonim folklor ürünleridir. Halk arasında yaygın olarak söylenen manilerden bir kaç örnek:

 

Ayva gömdüm samana

 

Dumana bak dumana

 

Şoför yarim var iken

 

Gider miyim çobana ?

 

 

Bahçelerde sardunya

 

Sardunyayı kırdın ya

 

İstemiyom dermişsin

 

Yine bana kaldın ya

 

 

Elimde zilli dare

 

Taştan olur minare

 

Çok isteştik sevdiğim

 

Vermiyorlar ne çare

 

 

Karahalil üç bölüm

 

Yavaş geliyor gülüm

 

Bana yardan ayrılmak

 

Ölüm geliyor ölüm

 

 

Saçını tarıyorsun

 

Sen güzel arıyorsun

 

Güzeli arar iken

 

Benden de kalıyorsun

 

 

5. Ninniler

 

Ninniler, annelerin çocuklarını uyutmak için söyledikleri türkülerdir. Ninni, çocuğun altı temizlenip karnı doyurulduktan sonra yüksek sesle başlanıp, çocuğun uyumasına doğru alçalan bir sesle söylenir. Kırklareli ve çevresinde söylenen ninnilere bir örnek :

 

 

Dandini dandini danalı kuzu

 

Elleri ayakları kınalı kuzu

 

Asmaya kurdum salıncak

 

Eline de verdim oyuncak

 

Yine de uyumadı gitti

 

Şu küçücük yumurcak

 

Eee eee ee şimdi

 

Bir eşek buldum ben şimdi

 

Sahibi geldi ee şimdi

 

O o o kuşu

 

Nerelerde su kuşu

 

Çalılıkta yuvası

 

Mamacık getir babası

 

Dandini dandini dastana

 

Danalar girmiş bostana

 

Kov bostancı dananı

 

Yemesin bizim bostanı

 

Eh ee ee Allah

 

Uykucuklar ver Allah

 

 

6. Tekerlemeler

 

Tekerlemeler, çocukların sokağa çıkıp oyun oynamaya başlamadan önce, masal anlatmaya başlamadan önce veya bir grubu güldürmek için kafiye düzeninden faydalanarak, şaşırtmaya ve tuhaflığa yönelik söylenen halk edebiyatı ürünleridir.

 

 

Laleli Belkız

 

İçeriye gir kız

 

İpte atla kız

 

Dışarıya çık kız

 

 

Tarhana tartar

 

Boğazımı yırtar

 

Baklava kardeş

 

Gel beni kurtar

 

 

7. Türküler

 

 

Yöreye ait pek çok türkü mevcuttur. Sevgiyi, acıyı, gurbeti ve özlemi konu edinmiş türküler olduğu gibi, geçmişte Osmanlı sınırları içinde olup da 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı ile kaybedilen topraklar ile ilgili de pek çok türkü söylenmektedir. Türkülerin bir kısmı Balkan göçmenleri ile Yurda gelmişken, bir kısmı da yerli halk tarafından üretilmiş ve yaşatılmıştır. Bunlardan bir kısmı :

 

 

“Ah Selanik” Muzaffer SARISÖZEN tarafından 16 Temmuz 1947 tarihinde, kasap Tahsin’den, Vize’de derlenmiştir.

 

 

“Akça köyün bağları” Muzaffer SARISÖZEN tarafından 09 Ağustos 1947 tarihinde Arife TİMUR’dan derlenmiştir.

 

 

“Alim gitme pazara - Avlu dibi” Muzaffer SARISÖZEN tarafından 15 Ağustos 1947 tarihinde, Fatma GÜRSU’dan, Kırklareli’nde derlenmiştir.

 

 

“Ayşem - Bahçelerde biberiye” TRT müzik dairesi THM repertuarı sıra no: 1366 da kayıtlı olan türkü, Aşık Ali TAMBURACI tarafından derlenmiş ve Nida TÜFEKÇİ tarafından notaya alınmıştır. Türkünün sözleri şöyledir:

 

Bahçelerde biberiye

 

Şişe dolu anberiye

 

Sen benimsin gel beriye

 

 

Aman aman aman balabancı

 

Sol yanında vardır sancı

 

Aman mari donlu mari donlu

 

Güzellerin içinde pek şanlı.

 

 

Bahçelerde olur marul

 

Sular akar harıl harıl

 

İnce belden sıkı sarıl

 

Aman aman balabancı

 

Sol yanımda vardır sancı

 

Aman mari donlu mari donlu

 

Güzellerin içinde pek şanlı

 

 

Bahçelerde olur haşhaş

 

Rakı içtim oldum serhoş

 

Ela gözler olur bir hoş

 

Aman aman balabancı

 

Sol yanımda vardır sancı

 

Aman mari donlu mari donlu

 

Güzellerin içinde pek şanslı

 

 

“Bahçelerde yeşil mazı - Bana derler gazi boşnak” Muzaffer SARISÖZEN tarafından 16 Temmuz 1947 tarihinde Ahmet KÖK’ten, Kırklareli’nde derlenmiştir.

 

“Ben gitmem inekliye” Muzaffer SARISÖZEN tarafından 14 Ağustos 1947 tarihinde, Aşık Ali TANBURACI’dan, Kırklareli’nde derlenmiştir.

 

 

“Candarmanın kılıcı - Çayıra serdim postu - Derdim çoktur” Muzeffer SARISÖZEN tarafından 15 Ağustao 1947 tarihinde Vahid Lütfi SALCI’dan, Kırklareli’ne derlenmiştir.

 

 

“Giderim giderim Varna görünmez” Zekeriya KURTULMUŞ tarafından 21 Eylül 1993 tarihinde Sezai ÇETİN’den, Kırklareli Merkez ilçeye bağlı Çeşmeköy’den derlenmiş ve Kırklareli İl Kültür Müdürlüğü Folklor Araştırması arşivine alınmıştır.

 

Türkünün sözleri şöyledir:

 

Giderim giderim ooof

 

Varna görünmez

 

Dönerim arkama bakarım ooof

 

Kimseler gelmez

 

Dönerim arkama bakarım ooof

 

Kimseler gelmez

 

 

Babam da ihtiyar ooof

Ata binmez

 

Nişanlım küçüktür ağ-beyler ooof

 

Yolları bilmez.

 

Nişanlım küçüktür ağ-beyler ooof

 

Yolları bilmez

 

 

Söyle Elif kız söyle ooof

 

Türkünü söyle

 

Türkü de bilmiyom ağ-beyler ooof

 

Kuran okurum.

 

Türkü de bilmiyom ağ-beyler ooof

 

Kuran okurum.

 

 

Esvaplarım sandıkta ooof

 

Basılı kaldı.

 

Evde nişanlım ağ-beyler ooof

 

Yasılı kaldı.

 

Evde nişanlım ağ-beyler ooof

 

 

Yetişin kardaşlar yetişin ooof

 

Aldılar beni

 

Deli de orman şarkaları ooof

 

Çaldılar beni

 

Deli de orman şarkaları ooof

 

Çaldılar beni

 

 

“Haticem - İnce Giyerim İnce” Yöreye ait türkünün sözleri şöyledir:

 

 

İnce giyerim ince

 

Pembe yakışır gence

 

İnsan bir hoş oluyor

 

Sevdiğini görünce

 

Of sen yana ben cama

 

İkimizin resmini çıkarsınlar yan yana

 

 

Derelerin çakılı

 

Nerden aldın akılı

 

Döne döne oynuyor

 

Ağabeyimin çakırı

 

 

Of sen yana ben cama

 

İkimizin resmini çıkarsınlar yan yana

 

 

Dereler çakıl taşlı

 

Ördekler yeşil başlı

 

Benim sevdiğim dilber

 

Al yanak kalem kaşlı

 

 

Of sen yana ben cama

 

İkimiz resmini çıkarsınlar yan yana

 

 

 

Yoruma sekme
Diğer sitelerde paylaş

Katılın Görüşlerinizi Paylaşın

Şu anda misafir olarak gönderiyorsunuz. Eğer ÜYE iseniz, ileti gönderebilmek için HEMEN GİRİŞ YAPIN.
Eğer üye değilseniz hemen KAYIT OLUN.
Not: İletiniz gönderilmeden önce bir Moderatör kontrolünden geçirilecektir.

Misafir
Maalesef göndermek istediğiniz içerik izin vermediğimiz terimler içeriyor. Aşağıda belirginleştirdiğimiz terimleri lütfen tekrar düzenleyerek gönderiniz.
Bu başlığa cevap yaz

×   Zengin metin olarak yapıştırıldı..   Onun yerine sade metin olarak yapıştır

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Önceki içeriğiniz geri getirildi..   Editörü temizle

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

×
×
  • Yeni Oluştur...

Önemli Bilgiler

Bu siteyi kullanmaya başladığınız anda kuralları kabul ediyorsunuz Kullanım Koşulu.