Alişar

[Φ _asi_]

Alişar Höyüğü

 

 

 

Alişar Höyüğü, Yozgat ili Sorgun ilçesi sınırları içerisinde, il merkezine 65 km. uzaklıktadır.

 

Alişar; orta boylu bir yerleşim olup, Hitit'lerin başkenti Hattuşaş (Boğazköy)'ın 85 km. güneydoğusunda, Hattuşaş ve Eski Asur Ticaret kolonisi Kaniş'in hemen hemen ortasında yer almaktadır.

 

Alişar Höyük'te araştırmacıların en çok üzerinde durduğu konu Asur tabletleri (M.Ö. 1750) "Amkuwa" yazısıdır.

 

Amkuwa tanımının daha Geç Hitit yazılı kaynaklarında Ankuwa olarak, 13. yy biliniği söylenmektedir. Alişar'ın tabletlerde ve kaynaklarda geçen Ankuwa şehri olma olasılığı halen güncelliğini korumaktadır.

 

Alişar Höyüğü kazıları ilk kez 1927–1932 yılları arsında Chicago Üniversitesi'ne bağlı olan Oriental Enstitüsü adına Hans Henning von der Osten tarafından yapılmıştır.

 

1993–94-98-99 yıllarında Alişar Bölgesi Projesi kapsamında tekrar kazı çalışması Ronald L. Gorny tarfından yapılmıştır.

 

Yapılan kazı ve araştırmalar neticesinde Alişar'ın Kalkolitik Çağ'dan Türk yerleşim çağına kadar aralıklı, zaman zaman devamlı olarak yerleşim gördüğü tespit edilmiştir.

 

Tarihi Dönemlerde Alişar'da Yerleşim İzleri Görülen Dönemler:

1) Paleozayik (1. Zaman) Dönem: (700 ila 270 milyon yıl) Canlı hayatın yeryüzünde görülmeye başladığı zamandır. Şu ana kadar kaynaklarda bu döneme ait Alişar'da kalıntı yoktur.

 

2) Mesozoyik (2. Zaman) Dönem: (225-135/65 milyon yıl) Dünyada okyanusların oluştuğu dönemdir. Alişar'da kalıntı yoktur.

 

3) Tersiyer (3. Zaman) Dönem: (70 ile 12 milyon yıl) Yeryüzünün, denizlerin yerleşmesi. Bu döneme ait Yozgat ili sınırları içindeki ve Yozgat'ın kuzey tarafına düşen Nohutlu Tepesinde içinde çeşitli canlı artıkları bulunan (fosil kalıntıları) taş parçası bulunmuştur. Alişar'da kalıntı yoktur.

 

4) Kuvaterner (4. Zaman) Dönem: (2 ile 3 milyon yıl öncesi) Çağın sonuna doğru yeryüzünde insanlar görünmeye başlamıştır. Alişar'da kalıntı yoktur.

 

5) Paleolitik Dönem: (Yontma Taş Çağı - M.Ö.600.000-10.000 yılları) Yörede bu döneme ait kalıntı ve buluntu henüz yoktur. Alişar'da kalıntı yoktur.

 

6) Mezolotik Dönem: (Orta Taş Çağı - M.Ö. 10.000-8000 yılları arası) Bu dönem geçiş evresidir. Alişar'da kalıntı yoktur.

 

7) Neolitik Dönem: (Cilalı Taş Çağı - M.Ö. 8000-5500 yılları arası) Yine Alişar'da kalıntı yoktur. Orta Kalkolitik Dönemden sonraki dönemlere, Alişar kimi zaman aralıklarla kimi zamanda devamlı olarak yerleşim görmüştür.

 

8) Kalkolitik Dönem: (Taş ve Maden Çağı - M.Ö. 5500-3000 yılları arası) Bu dönem 3'e ayrılır.

a- Erken Kalkolitik: M.Ö. 5500 - 4500

b- Orta Kalkolitik: (M.Ö. 4500 - 4000) Alişar'da Orta Kalkolitik sonlarına doğru kalıntılar ve yerleşim izlerine rastlanmaya başlanmıştır.

c- Geç Kalkolitik: (M.Ö. 4000 - 3500) Bu dönem Alişar'da yerleşim izlerine rastlanmaya başlanmıştır.

 

9) Bakır Devri: M.Ö. 3500/3000 - 2400 yılları arası

 

10) Tunç Devri: M.Ö. 3000 - 1200 yılları arası

 

11) Hititler Devri: M.Ö. 2200 - 1200

 

12) Frigler Devri: M.Ö. 700 - 680

 

13) Medler Devri: M.Ö. 700

 

14) Pers Devri: Anadolu'da M.Ö. 540-333 yılları arasında hakimiyetleri vardır.

 

15) Helenistik Dönem: M.Ö. 330 - 30 yılları arası.

 

16) Galat Çağı: M.Ö. 280 - 25 yılları arası

 

17) Romalılar Dönemi: Anadolu için Roma çağı M.Ö. 30 - M.S. 395

 

18) Bizans Dönemi: M.S. 395 - 1453

 

Sayılan bu dönemlerin dışında Alişar'da Selçuklu ve Osmanlı izlerini görmemek mümkün değildir. Zaten araştırmacıların bulgularıda bu yöndedir.

 

Sonuç olarak diyebiliriz ki; Alişar (Ankuwa); Kalkolitik Çağ, Tunç Devri, Hitit, Frig, Med, Pers, Hellenistik, Galat, Roma, Selçuklu ve Osmanlı izleri taşıyan Orta Anadolu'da, doğu-batı ve kuzey-güney geçişinde önemli bir yerleşim merkezidir.

 

 

Kurşun Mühür. MÖ.5.Binyl İlk Yarısı Anadolu Medeniyetleri Müzesinde

 

 

 

Krater. Anadolu Medeniyetleri Müzesinde

 

 

 

Bezemeli Küp. Anadolu Medeniyetleri Müzesinde