Çorum ekonomisi

[Φ _asi_]

ÇORUM'DA EKONOMİK YAPI

 

TARIM

 

İlin yüzölçümü 12.820 km2 olup bu alanın %40'ı dağlardan ve yüksek platolardan, %45'i meyilli ve hafif meyilli arazilerden, % 15'i de ovalardan oluşmaktadır. İlin denizden yüksekliği 350-2.097 m. arasında değişmekte olup, İlde yükseklik, Kargı ilçesi Kös Dağı üzerinde bulunan Erenler Tepesinde 2.097 m.' yi bulmakta, Kızılırmak vadisinde ise 350 m.' ye kadar düşmektedir.

 

Tanmsal Yapı

 

İlde en önemli faaliyet kolunu tarım ve hayvancılık oluşturur. Öncelikli olarak üretimi yapılan tarım ürünleri arasında buğday, arpa, çeltik, yeşil mercimek, nohut, şeker pancarı ve kuru soğan sayılabilir. ..... İl eskiden beri "Çorum Leblebisi" ve "Çorum Unu" ile ünlüdür. Aynı zamanda yıllık 700.000 ton üretimi ile buğday ambarı olarak da bilinen Çorum, Türkiye çeltik üretiminin yaklaşık %11'ini sağlamaktadır. Ayrıca, İlde yumurta tavukçuluğu da önemli bir tarımsal faaliyet dalı olup, günlük yumurta üretimi 1.500.000-2.000.000 arasında değişmektedir.

Çorum topraklarının % 49'u tarım arazisi, %29'u orman ve fundalık arazi, %11'i çayır mera arazisi ve %11'i diğer araziler olarak dağılım göstermektedir. Türkiye genelinde ise, bu durum sırası ile %26, %34, %26 ve %13 oranında dağılım göstermektedir.

Tarım ve orman alanları, Türkiye geneline göre Çorum'da daha fazla oranda olmakla beraber; çayır ve mera alanları daha az orandadır.

Tarla bitkileri yetiştiriciliğinde 292.360 ha. alan ile buğday ekilişi başı çekmekte olup, bunu arpa, nohut, tane fiğ, yeşil mercimek, ayçiçeği, şekerpancarı ve soğan ekiliş alanları takip etmektedir. Elde edilen ürün miktarı bakımından ise 548.121 ton ile yine buğday önde gelmekte, onu 272.505 ton ile şeker pancarı, 189.950 ton ile arpa üretimi takip etmektedir.

Türkiye buğday üretimi 1999 yılında 18.000.000 ton iken, 2000 yılı üretimi artarak 21.000.000 ton olmuştur. 2001 yılı üretimi iklim şartlarına bağlı olarak iki milyon tonluk bir düşüşle 19.000.000 olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında ise 19.500.000 ton olduğu tahmin edilmektedir.

FAO verilerine göre 2002 yılı itibarıyla Dünya buğday üretimi yaklaşık 568 milyon ton olup, buğday üretiminde ilk sırayı Çin almaktadır. Bu ülkeyi sırasıyla Hindistan, Rusya, Amerika ve Fransa izlemektedir. Adı geçen ülkeler Dünya buğday üretiminin % 51 ,7'sini gerçekleştirmektedir. FAO verilerine göre Türkiye dünya buğday üretiminde % 3,5'lik payla 81 inci sırada yer almakta olup, verimi dünya ortalamasına yakındır.

Çorum, (292.360 ha.) buğday ekiliş alanı ile Türkiye' nin (9.400.000 ha.) % 3,2' sini, Üretim olarak ise (548.121 ton), Türkiye' nin (20.000.000 ton) % 2,7' sini karşılamaktadır.

 

SANAYİ VE TİCARET

 

GENEL EKONOMİK DURUM

 

Bölge ölçeğinde gördüğü işlevler açısından ne tam kentsel, ne de tam kırsal nitelikler gösteren Çorum, yerleşmelerin bölgesel kademelenmesinde üst kademedeki tüketici büyük kent ile alt kademedeki kırsal yerleşmeler arasındaki ilişkiyi sağlayan, kırsal alandan elde edilen artı ürünün toplandığı, tüketici merkeze iletildiği bir ara merkez ve bir "Pazar yeri" durumundadır.

 

Dericilik

 

20. yy. başlarında Çorum tabakhanelerinden elde edilen deriler Kayseri, Yozgat, Merzifon, Samsun ve Amasya' ya gönderilmektedir. Kent dışına satılan deri türleri kösele ve sahtiyandır. Bu tarihlerde Çorum' daki tabakhanelerin sayısı 73 tür.

 

Dokumacılık

 

19. yy. da ve 20. yy. başlarında Çorum bölgesinde işlenmiş mal üretimine ilişkin en önemli faaliyet kollarından biri de dokumacılıktır. Bu faaliyet konutlarda sürdürülmekteydi. 1907 tarihli Ankara Vilayeti Salnamesindeki bilgilere göre, Çorum'da yaklaşık 2000 dokuma tezgahı bulunduğu, dokunan çeşitler arasında iyi kalitede çamaşırlık bez, İran ve Tosya taklidi şal kuşak, yünden yapılmış aba, siyah şalvarlık kumaş, kilim ve seccade sayılmaktadır.

Çorum'da dokumacılığın aile üretimi ölçeğinde ve geleneksel yöntemlerle 20. Yüzyıl ortalarına kadar sürdüğü, 1940 yılında şehirde 486 tezgah olduğu bilinmektedir.

 

Bakırcıllk ve Demircilik

 

19. yy. da Çorum'da işlenmiş mal üretim kollarından diğer ikisi ise bakırcılık ve demirciliktir. Her iki üretim kolunun esnaf çarşıları biçiminde ayrı sokaklar üzerinde, birbirine oldukça yakın konumda yer seçtikleri bilinmektedir.

 

Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi

 

Tuğla ve kiremit üretiminin dışında ateşe dayanıklı tuğla, seramik, yer karosu, mermer, torbalanmış hazır kireç ve hazır beton tesislerinde üretim yapılmaktadır.

 

Makina Sanayi

 

Un, tuğla ve kiremit fabrikaları makinelerinin bakım ve onarımı ile uğraşan firmalar zamanla imalata yönelmiştir. Günümüzde un, yem ve tuğla kiremit fabrikalarını kurabilen firmalar, ortaya çıkmıştır.

 

Madencilik

 

Çorum İli yeraltı kaynakları bakımından zengin değildir. Ancak, kayda değer olarak linyit kömürü, alçı taşı(Jips), kalker, kalsit, tras taşı, krom, bakır, demir ve mermer gibi maden ve mineral yatakları mevcuttur. Özellikle kömür işletmeleri Osmancık, Bayat, Dodurga ve İskilip ilçelerinde toplanmıştır. Toplam kömür üretimi 2002 yılında 68.493 tondur.

 

 

TİCARİ HAYAT

 

Şirketler

 

İl'de 2003 yılı itibariyle 346 anonim şirket, 1455 limitet şirket, 46 kollektif şirket, 3 holding mevcuttur.

 

Kooperatifler

 

İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün denetiminde 275 kooperatif bulunmaktadır. Bu miktarın 184 'ü Konut Yapı Kooperatifi, 26'sı Toplu iş Yeri ve Küçük Sanayi Sitesi Kooperatifi, 34'ü Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, 11 Tüketim Kooperatifi, 10'u Esnaf Kefalet Kooperatifi, 1'i Esnaf Kefalet Bölge Birlik Kooperatifi, 3'ü Küçük Sanat ve Temin Tevzi Kooperatifi, 5'i ise Tarım Satış Kooperatifi dir.

 

Faaliyet Alanlanna Göre Firma Dağılımı ve Hizmet Kuruluşları

 

Çorum İlinde 3 döviz büfesi, 1 menkul kıymet borsası, 91 sigorta kuruluşu bulunmaktadır.

İl'de 81 toptan dağıtım firması, 2.200 perakendeci, 453 tüccar ve komisyoncu olarak toplam 28.766 adet küçük esnaf ve zanaatkar bulunmaktadır.

 

İŞGÜCÜ VE ÇALIŞMA

 

Sigortalar Kurumuna tabi işyeri sayısı 6.000' dir.

 

ÇORUM' DA iSTiHDAM VE İŞSİZLİK

 

Çorum Merkezinde çalışabilir çağdaki (12 ve daha yukarı yaştaki) toplam nüfus 457.323 kişi, işgücü ise 261.457 kişidir. Buna göre işgücüne katılma oranı % 57 dir. işgücünün % 94,5 i (247.176 kişi) istihdam halinde iken yaklaşık % 5,4 (14.281) işsizdir.

Çorum da işgücüne dahil olmayanlar 195.866 kişi olup çalışabilir (12 ve yukarı yaştaki) nüfusun % 43 ünü oluşturmaktadır. işgücüne dahil olmayan nüfusun belli başlı alt grupları büyüklük sırasına göre ev işleri ile meşgul olanlar (ev kadınları) öğrenciler, çalışamaz halde olanlar ve emeklilerden oluşmaktadır.

 

Bankacılık

 

Çorum ve İlçelerinde 2003 yılı itibariyle toplam 34 banka şubesi mevcuttur. Bunlardan 15'i merkezde, 19'u da ilçelerde bulunmaktadır.