Çanakkale yeryüzü şekilleri

[Φ _asi_]

Çanakkale İli 25° 40’ - 27° 30’ doğu boylamları ve 39° 27’-40°45’ kuzey enlemleri arasındadır. Topraklarının büyük bir kısmıyla Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümüne, Edremit Körfezi kıyısındaki küçük bir alanı ise, Ege Bölgesine girer. Avrupa ve Asya’da toprakları bulunan Çanakkale Edirne, Tekirdağ ve Balıkesir İl sınırları ile çevrilidir. İl sınırlarına; Ege denizinde Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada ile Bozcada ve Tavşan Adaları girer.

 

ÇANAKKALE İLİNİN İKLİMİ :

 

Adalar, Gelibolu Yarımadası, deniz kıyısındaki yerler dışında, iç kısımların denizden uzaklık ve deniz seviyesinden yükseklik gibi nedenlerle iklim niteliğinde bazı farklılaşmalar görülür. Bu farklılaşma yüksek kısımlarda yağışların daha çok buna karşılık iç kısımlarda karlı ve donlu günlerin daha fazla olması, sıcaklık farkının artması şeklindedir.

 

Çanakkale ilinde Akdeniz ve Karadeniz geçiş iklimi özelliği gösterir. Genel karakteriyle Akdeniz iklimi özelliklerini yansıtır. Bunun yanında daha kuzeyde bulunması nedeniyle kışları ortalama sıcaklık daha düşüktür. Kuzey Rüzgarlarının ve soğuk dalgalarının Balkanlar üzerinden sarkması ve bunun önünde doğal engellerin bulunması nedeniyle ,yılın büyük bir kısmı rüzgarlı geçmektedir.

 

kışları ortalama sıcaklık daha düşüktür. Minimum sıcaklık -4,2 °C ile Şubat ayı, Maksimum sıcaklık +35,8 ile Ağustos ayındadır. Yıllık sıcaklık ortalaması 14.7, ortalama nem oranı ise %72.6'dır. Egemen rüzgar kuzey rüzgarlarıdır. En çok, poyraz, yıldız, lodos, kıble eser. Yıllık ortalama yağış miktarı 662.8 m3 (Gökçeada) ile 854.9 m3 (Ayvacık) arasında değişmektedir. Yaz aylarında yağış miktarı oldukça düşüktür. Yağışların en fazla görüldüğü aylar Aralık, Ocak ve Şubat ayları'dır. Karla örtülü gün sayısı en fazla 8 gün kadardır.

 

 

ÇANAKKALE İLİNİN BİTKİ ÖRTÜSÜ

 

Doğal bitkiörtüsü olan Ormanlar İl topraklarının % 53'ünü oluşturmaktadır. Ormanlık alanı 533.936 Hektar olup bu miktarın ;471.820 hektarı Koru ormanı, 62.116 hektarı ise Baltalıktır. Ormanlı alanların yarısından fazlasını Kızılçam ve Meşe kaplar.İlimizdeki Ağaç türleri ;KIZILÇAM, KARAÇAM, FISTIK ÇAMI, SAHİL ÇAMI, GÖKNAR, SERVİ, ARDIÇ,MEŞE,KAYIN,KESTANE,DİŞBUDAK,KAVAK,ÇINAR'dır.

 

 

ÇANAKKALE İLİNİN OVALARI

 

İl topraklarının % 15'i ovalardan oluşmaktadır.Başlıca ovalar :Tuzla, Kösedere, Babadere, Biga,Bayramiç, Karabiga, Çan, Ezine, Batak, Kavak, Cumalı, Yalova, Kilye, Piren, Evreşe, Umurbey, Kumkale, Sarıçay ve Agonya ovasıdır.Bu ovaların tamamı akarsu ve yer altı suyu ile beslenmektedir

 

 

ÇANAKKALE İLİNİN DAĞLARI VE TEPELERİ

 

İl topraklarının % 44'ünü dağlar kapsar.İlin en yüksek kesimi Güneyde Balıkesir İl sınırında yükselen Kaz Dağındadır ( 1.765 metre) Vadilerle yarılmış yerey , buradan kuzey ve kuzey doğuya doğru açılır .Ağı dağı (989 m) Karadağ (749 m)Katran Dağı (1.111 m.)

 

Ayvacık İlçesindeki; Kavak Dağı (562 m), dikili (776 m.), Bayramiç ilçesindeki Gedik (710 m.),Mekkare (710 m.), Kuşaklıca (553 m.) Dededağ (862 m.)Biga İlçesindeki Abdal Tepe (602 m.)Çan İlçesindeki Karadağ (749 M.),Dede Tepe (882 m.)Ağı Dağı 989 m.) Merkez İlçedeki Kayalıdağ (871 m.),Şap Dağı (737 m.)Laztepe (603 m.) Balaban (811 m.) Dumanlı ( 725 m.)Yenice İlçesindeki Tavşanoyna (1424 m.)Baldağ (888 m.)Sivri Tepe (606 m.) Sakar (913 m.) Kireç tepe (620 m.)Gelibolu ilçesindeki Koru dağı ( 725 m.) en yüksek tepeleridir. Ayvacık ilçemizde bulunan dağlar (Kazdağı, Kavakdağı , Dikili Dağı,, Pırnar dağı , Beşik Dağı , Sırıklık, Dağı Kozlu Dağı ve Ahmetler Dağı) denize dik olarak uzanmaktadır

 

 

ÇANAKKALE İLİNDEKİ ADALAR

 

GÖKÇEADA :

Gelibolu yarımadasına 18 Km mesafede olup 289 Km 2’ lik yüz ölçümü ile en büyük adamızdır. Doğuda Kefalo burnu ile batıda Avlaka (ince) burnu arasında uzunluğu 30 Km.dir. Kuzeyden güneye eni ise 13 Km. kadardır.Dağlık bir yapıya sahip olan adada en yüksek yerler 672 m. İle Doruktepe ve 579 m. İle İlyas tepedir. Eski Adı İmroz (İmbroz)dur. 7 köyü vardır.Merkezi Çınarlı Köyü’dür.

Farklı tonlardaki çam ve zeytin ağaçları ile kaplı tepelerinde yer yer kutsal pınarlar ve manastırlar bulunmaktadır. Buraya, Çanakkale ve Kabatepe'den tarifeli, muntazam araba vapuru seferleri yapılmaktadır. Gökçeada (Kuzu limanı), Çanakkale'den izlenen rotaya göre 32 mil, Gelibolu yarımadasındaki Kabatepe limanına 14 mil, Bozcaada'ya 33 mil, Ege denizinde bulunan Yunan adalarından Limni'ye 16 mil, Semadirek adasına 14 mil uzaklıktadır. Tatlı su kaynakları bakımından dünyanın en zengin adalarından biridir. Adanın koylarına dalış turları düzenlenmektedir.

 

BOZCAADA :

Türkiye'nin Gökçeada ve Marmara adasından sonra 3. büyük adası olup yaklaşık 39 Km'lik bir yüz ölçüme sahiptir. Anadolu'nun batı kıyılarından yaklaşık 6 Km. açıkta olup üçgen şeklindedir. En yüksek yeri olan Göztepe 191 m.dir. tek yerleşim merkezi olan Bozcada ilçesinin köyü yoktur.

Çevresi 14 mil tutan Bozcaada, önemli bir turistik merkezdir. Etrafındaki irili ufaklı adacıklarla çevrili olan ada, Çanakkale Boğazı'na 15 mil, Limni'ye 30 mil, Midilli'ye 33 mil mesafededir. Ulaşımın sağlandığı Ezine ilçesi Geyikli beldesi Yükyeri Feribot İskelesine ise 3,4 mil uzaklıktadır.

Adada Liman Koyu, Değirmenler Koyu, Poyraz Limanı, Çanak Limanı, Çapraz Limanı, Çanak Limanı, Kocatarla Limanı, Lagor Limanı, Ayana Limanı, Ayazma Koyu, Sulubahçe Koyu, Habbeli Koyu olmak üzere on iki adet cennet benzeri koyu vardır. Bu koylara Adadaki dalış merkezi tarafından koylarında dalış turları düzenlenmektedir.

Bozcaada'ya yaklaşıldığında bir Venedik kalesi dikkat çeker. Venedik, Ceneviz ve Bizanslılar döneminde kullanılan kale, Çanakkale Boğazı'nın önemi nedeniyle Fatih Sultan Mehmet döneminde esaslı bir şekilde onarılmıştır. Adanın batısındaki yel değirmenleri adanın olduğu kadar çevrenin de önemli ölçüde elektrik enerjisini sağlamaktadır.

Adada konaklamak için her talebe uygun otel ve pansiyon bulunmaktadır.

 

TAVŞAN ADALARI :

Çanakkale Boğazının güney ağzı ile Bozcada arasında kıyıdan yaklaşık 7 Km. açıkta yer alan 4 küçük adacık olup, toplam 1 Km'2 lik bir alan kaplarlar. En büyüğü, kuzeyde Tavşan Adası olup , daha küçük olan ve bu adanın güneyinde yer alan diğer üç adacık ise Presa adası, Orak Adası ve Yılan adası olarak tanınırlar. Üzerlerinde insan yaşamayan bu adalar düzlükler şeklinde uzanırlar ve en yüksek yeri 42 m.dir.Antik çağlarda " kalidne" olarak adlandırılan adalar, Osmanlılar zamanında Eşek adaları, Karayer adaları ve Mavriva Adaları gibi isimlerle anılmaktaydı.

 

GELİBOLU YARIMADASI :

Çanakkale Boğazı ile Saroz Körfezi arasında uzanan yarımadadır. Bolayır kıstağı ile Trakya'ya bağlanır. KD-GB doğrultulu bir eksen üzerinde , uzunluğu 90 Km olup genişliği ise 8-25 Km arasında değişir. Bolayır yakınındaki kıstakta ise 6 Km'ye iner. Yarımada fazla yüksek olmakla birlikte , kısa ve çok eğimli dereler ve sel yataklarıyla yarılmış engebeli bir görünüş sahiptir. En yüksek yeri 400 metre kadardır. Gelibolu ve Eceabat ilçeleri burada yer alır.

 

BİGA YARIMADASI :

Anadolu'da Marmara Bölgesinin güneybatısında olup yaklaşık 9500 Km2 lik bir alan kapsar. Doğu sınırının KD-GB yönünde uzanan Gönen Çayı vadisi oluşturur. Batıda Kumkale burnundan, doğuda Balıkesir İli Gönen İlçesine kadar genişliği 125 Km., kuzey doğuda Biga İlçesi Karabiga Beldesi , Güneybatıda Baba burnuna kadar uzunluğu yaklaşık 200 Km.dir. Biga yarımadası, vadilerle yarılmış tepelik bir görünüştedir. Çok büyük bir kısmı Çanakkale İl sınırları içinde kalmaktadır.

 

 

 

ÇANAKKALE İLİNİN AKARSULARI

 

Tuzla Çayı :

Kaz Dağından Doğarak ayvacık İlçesinden geçtikten sonra Tuzla Köyünün 8 Km. batısından Ege Denizine dökülür. 52 Km. uzunluğundadır.Vadisi kumlu, kireçli ve killi bir toprağa sahiptir.

 

Menderes Çayı :

Kazdağı'ndan çıkar 110 Km.uzunluğundadır.Ezine hizasında genişler.Ezine'de Akçin Çayı ile birkeşir. Kumkale Ovasına girince yayılır ve akışı yavaşlar. Dümrek Çayı ile birleşerek Karanlık Limanda denize dökülür.

 

Sarıçay (Koca çay):

Uzunluğu 40 Km.dir.Kirazlı dağı, Aladağ ve Kayalı Dağlarından gelen derelerle beslenir. Çanakkale boğazına dökülür.

 

Kocabaş Çayı :

Tarihi adı Granikos Çayı olan Kocabaş çayı Kaz Dağından Doğar Biga ovasını sulayarak Karabiga'da denize dökülür.80 km Tarihi adı Granikos Çayı olan Kocabaş çayı Kaz Dağından Doğar Biga ovasını sulayarak Karabiga'da denize dökülür.80 km. uzunluğundadır.

 

Mıhlı Çayı :

Kazdağından çıkıp Edremit Körfezine dökülür. 12 km. uzunluğundadır.

 

Kavak Çayı :

Gelibolu yarımadasındadır. Evreşe Ovasını Sular. Saroz körfezine dökülür. 50 Km uzunluğundadır.

 

Bergaz Çayı :

Lapseki ilçesinin doğusunda olup 20 Km. uzunluktadır. Gürgen dağının kuzey yamaçlarından doğar Çanakkale boğazına dökülür.

 

Umurbey Çayı:

Dumanlı köyü yakınlarında Kaplan dağından çıkan Ulu dere ile Aptal,Şap Dağlar eteklerinden çıkan Harmancık ve Ağılcapınar adlarındaki derecikler birleşerek koru derecesi adını alırlar, Koru deresi ile Uludere Karaömerler köyüne bağlı damlalı obası yakınlarında birleşerek batı istikametinde akar.Umurbey Bucağı civarında Umurbey çayı adını alır.Umurbey ovasından Çanakkale Boğazına dökülür.Yağışlı havalarda çok bol su taşır.

 

Bayramdare Çayı:

Nusretiye yakınlarında gâvur tarla mevkiinde karanlık dere adı ile çıkar.Dumanlı Dağının denize bakan yamaçlarındaki kolları toplar.Batı istikametinden doğru akarak Adatepe ve Hacıömerler Köyleri yakınlarından geçerek Bayramdere ismini alır.Adatepe yakınlarında Marmara Denizine dökülür.

 

Kemer Çayı:

Dumanlı Dağlarının bir kısım sularıyla Çataltepe ve Nusretiye köyleri civarındaki tepelerin sularını toplayarak kavalı dere adı altında Doğandere Köyü istikametine doğru akar.Doğandere köyü civarında Doğandere ismini alır.Doğuya doğru akışına devam ederek Biga’ya bağlı kemer köyünde Kemer Çayı adıyla Marmara Denizine dökülür.