Kars tabyaları ve özellikleri

[Φ _asi_]

Kars Tabyaları ve Özellikleri

 

Coğrafi mevki itibariyle Erzurum-Kars Yaylası; Mezopotamya-iran Kafkasya ve Anadolu arasında bir düğüm noktası teşkil ettiği gibi, bu ülkelerde binlerce yıldan beri parlayıp sönen medeniyetlerin de bir kavşak noktası olmuştur. Ağrı ve Erzincan illerini de içine alan Erzurum-Kars bölgesi (yaylası) coğrafik olarak Anadolu'nun giriş kapısıdır. Osmanlıar da bu bölgeyi sınırları içine almayı ve savunma bölge emniyeti açısından bir zorunluluk olarak görmüşler ve bölgenin savunmasını XVIII nci yy.'dan itibaren tabyalar vasıtası ile yapmışlardır. Tabyaların yapılması ve savunma hatları bölgenin coğrafik yapısıyla yakından ilgilidir.

 

 

Kars ilinde toplam 46 adet tabya bulunmakta olup bugüne kadar bir çoğu tahrip ve deforme olmuş, ancak 10 tanesi gezilebilmektedir.

 

 

KARS TABYALARI

 

 

1. İnönü Tabya,

2. Arap Tabya,

3. Karadağ Tabya,

4. Hafız Paşa Tabya,

5. Gaziler Tabya,

6. Kerim Paşa tabya,

7. Kanlı Tabya,

8. Cenup Tabya, 20.

9. Şimendifer Tabya,

10. Yusuf Paşa Tabya,

11. Süvari Tabya,

(Teasdale Tabya),

12. Çifte Göğüs Tabya,

13. Çukur Tabya,

14. Çim Tabya (Halen üzerinde Veterinerlik Fakültesi bulunmaktadır),

15. Fevzi Paşa Tabya,

16. Thomson Tabya,

17. Hüseyin Paşa Tabya,

18. Dik Tabya,

19. Veli Paşa Tabya,

20. Çakmak Tabya

21 Churchil Tabya,

22 Zohrab Tabya Williams Tabya

23. Muhlis Paşa Tabya

(Teasdale Tabya),

 

 

KARS TABYALARININ ÖZELLİKLERİ

 

 

 

KARS KALESİ

 

 

Mevkii : Kaleiçi mahallesinde bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1152 tarihinde yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Saltuklu Sultanı Melik İzzetin Saltuk tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1225 Harzemşahlarla yahılan savaşlar

1358 Celayiroğulları ile yapılan savaşlar

1467 Akkoyunlular ile yapılan savaşlar

1514 Avşarlılar ile yapılan savaşlar

1616 Osmanlı ile yapılan savaşlar

1722 Osmanlı-İran Savaşları

1877 Osmanlı-Rus Savaşı

1918 Osmanlı-İran Savaşları

 

Kapasitesi : 2000 Kişi (Yaklaşık1 Tugay) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : Yeri dolayısıyla çevreye hakim olmak amacıyla yapılmıştır. İç kale ve kale içini çevreleyen urlar ve burçların çevresi 3500 m. dış mahalleyi çevreleyen tek katlı duvar ve bütün çevresi 27000m. dir. Melik İzzetin'in emri ile Veziri Firuz Aka tarafından yaptırılmıştır. Kale; İç, Orta ve Dış olarak 3 bölümden oluşmaktadır.

 

Ulaşım İmkanı : Kale içi mahallesinden araç ile kaleye ulaşilabilmektedir.

 

 

 

İSİMSİZ (İNÖNÜ)TABYA

 

 

Mevkii : Dereiçi mevkiinde yer alan Elektrik Santralinin doğu sırtında yer almaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1848 - 1853 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Sultan Abdulmecit zamanında yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 250 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : Körkuyu tepesinde yapılmış irtibat hendekleri ile tepenin Kuzey ve güneyindeki Tank hendeklerinden oluşmaktadır. Açık araziyi ateş altına alan koruganları vardır. Karadağ ve Arap Tabya ile bir üçgen oluşturur.

 

Ulaşım İmkanı : Atatürk mahallesinden Terminale giden yoldan soldaki tali yola girilerek ulaşılır.

 

 

 

 

KARADAĞ TABYA

 

 

Mevkii : Atatürk Mahallesi üstündeki mobil telefon baz istasyonun bulunduğu tepede yer almaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1848 - 1853 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Sultan Abdulmecit zamanında yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 250 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : En büyük tabyalardan biridir. Arap ve İnönü Tabyaları ile birlikte bölgede çepeçevre savunma imkanı sağlamaktadır. Tabyada sığınak, kışla binası, süvari hendeği, hendeği ateş altına alan mazgallar ve irtibat hendekleri mevcuttur. Tabyada Arap Baba olarak bilinen, Karadağ Muhafız ve Topçu Takım Komutanı M. Haşimi Kanevi'nin mezarı vardır. Tabya 20nci Yüzyıl başlarında Ermeni hapisanesi olarak kullanılmıştır.

 

Ulaşım İmkanı : Yeni terminal yolundan Atatürk mahallesine girilmek suretiyle mobil telefon baz istasyonun bulunduğu tepeye(Karadağ T.) ulaşılır.

 

 

 

 

HAFIZPAŞA TABYA

 

 

Mevkii : Hafız Paşa Kışlası içerisinde bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1853 tarihinde yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Hafız Paşa tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 70 - 80 Kişi (Yaklaşık 1 Bölük) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : 2 bölümden oluşmaktadır. a) Dibiyok kuyusu; Tk. Mevzii seviyesinde suni sütreler mevcuttur. 3 adet Mk.Tf.Yuvası bulunmakta olup zamanla tahrip olmuştur. B )İç tarafta ise suni tesis edilmiş ve komuta yeri mevcuttur. Bu tabyanın savunmada hiçbir hüviyeti yoktur. Tabyadan geriye suni toprak sütreler ve hendek kalıntıları kalmıştır.

 

Ulaşım İmkanı : Digor yolu üzerinde H.Paşa kışlası nizamiyesinden girilir.

 

 

 

 

KERİM PAŞA TABYA

 

 

Mevkii : Dereiçi mevkiinin güneydoğu sırtındadır.

 

Yapım Tarihi : 1854 tarihinde yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Kerim Paşa tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 70 - 80 Kişi (Yaklaşık 1 Bölük) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : Kuzey kesimi uçurum tarafından sınırlandırılmıştır. Kışla binası etrafı yüksek bir koruganla sevrelenmiştir. Kışla binasının kuzeyinde Dereiçi mevkiine hakim bir mk.tf. yuvası mevcuttur. Karadağ ve Arap Tabyalarla beraber geniş bir alanı kontrol altında tutar.

 

Ulaşım İmkanı : Atatürk mahallesinden baz istasyonuna çıkan yoldan sola dönmek suretiyle ulaşılır.

 

 

 

 

KANLI TABYA

 

Mevkii : Bülbül Mahallesinde bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1722 - 1732 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : İran hükümdarı 2nci Tahmasb zamanında yapılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1722 - 1732 Osmanlı - İran Savaşı

1807 Osmanlı - Rus Savaşı

1823 Osmanlı - İran Savaşı

1828 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni

 

Kapasitesi : 800 - 1000 Kişi (Yaklaşık 1 Alay) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : 2 nci Tahmasb kaleyi kuşattığı zaman kale savunmasına karşılık bir karargah olarak yaptırılmıştır. Tabya etrafında suni toprak sütreler mevcuttur. Osmanlı - Rus Savaşlarında (1827-1828) en çetin çarpışmalardan biri bu Tabya'da yapıldığı için Tabyanın adı Büyük Tabya iken halk tarafından Kanlı Tabya olarak anılmaya başlanmıştır.

 

Ulaşım İmkanı : Şehir merkezine 700 m mesafede DSİ Lojmanları yakınında olup her türlü araçla ulaşılabilmektedir.

 

 

 

 

CENUP TABYA

 

Mevkii : Karacaören Köyünün 500 m. Kuzeydoğusundadır.

 

Yapım Tarihi : 1848 - 1853 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Sultan Abdulmecit zamanında yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 200 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : Bir bağlantı hendeğiyle irtibatlanmış olup. İki dairesi hendekle çevrelenmiş koruganlar, makineli tüfek yuvaları ve mevziiden oluşur. Tabyanın batı kesimi Kars ilinin özellikle güney düzlüğüne hakim bir sıtta yer almaktadır. Tabya genel olarak da güney ve güneydoğuyu ateş altına alacak şekilde inşa edilip tahkimatlandırılmıştır.

 

Ulaşım İmkanı : Kars'a Erzurum istikametinden gelirken, şehrin girişinde anayoldan sağa dönülerek Karacaören köyü'ne ve tabyaya ulaşılabilmektedir.

 

 

 

 

SUVARİ TABYA

 

 

Mevkii : Eski Kars-Erzurum yolunun sağında. Kars çayı kenasında, Simer Oteli karşısında bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1722 - 1732 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : İran Hükümdarı 2. Tahmasb tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1722 - 1732 Osmanlı - İran Savaşı

1807 Osmanlı - Rus Savaşı

1823 Osmanlı - İran Savaşı

1828 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni

 

Kapasitesi : 200 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : İçinde mazgallı sığınark, etrafı yarım ay şeklinde hendekle çevrilidir. Bugün sığınağın demir mazgalı ve demir kapısı sağlam durumdadır. Kuzey kesimi Kars çayınca sınırlandırılmıştır. Restore edilerek turizme açılmıştır.

 

Ulaşım İmkanı : Kars'tan Çakma Köy'e ve Üniversiteye giden araçlarla ulaşılabilir.

 

 

 

 

HÜSEYİN PAŞA TABYA

 

 

Mevkii : E/H Tb.nun 500 m. güneyindedir.

 

Yapım Tarihi : 1848 - 1853 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Sultan Abdülmecit tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 200 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : Şehri tahkim etmek için kullanılmıştır. Tabyada havalandırma ve ışıklandırma oldukça iyidir. Tabyanın içinde sığınak, kışla binası, Tabyayı çevreleyen hendek, hendeği ateşleri ile karşılıklı destekyebilen mazgallar, 8 adet korugan, 4 adet makineli tüfek yuvası ve irtibat hendekleri mevcuttur. Tabyada bulunan koruganlar halen cephanelik olarak kullanılmaktadır.

 

Ulaşım İmkanı : Çakma Köy yolu üzerindeki Çakmak Batı kışlası nizamiyesinden girilir.

Askeri Yasaklı Bölge içinde korumaya alınmıştır.

 

 

 

 

VELİ PAŞA TABYA

 

Mevkii : Çakmak Doğu Kışla içerisinde bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1854 tarihinde yapılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Veliyüddin Paşa tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 200 - 250 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : İngiliz hatları hendeği ile çevrelenmiş olup cephanelik amacı ile yapılmış ikili korugandan oluşmaktadır. Genellikle piyade mevzii olarak hendek gerisindeki toprak sütrelerden istifade edilir. Tabyanın güneddoğusu uçurum olup doğal engel oluşturmaktadır. Şehrin tahkim etmek için kullanılmıştır. İki adet makineli tüfek yuvası bulunmaktadır. Bu yapılar günümüzde cephanelik ve depo olarak kullanılmaktadır.

 

Ulaşım İmkanı : Çakma Köy yolundan sağa dönülerek Çakmak Doğu Kışla nizamiyesinden girilir.

Askeri Yasaklı Bölge içinde korumaya alınmıştır.

 

 

 

 

ÇAKMAK TABYA

 

 

Mevkii : Çakmak Batı Kışlasının kuzeyinde bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1848 - 1853 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Sultan Abdulmecid tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 200 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : 1950 Rakımlı Çakmak Tepede İnşa edilmiş U şeklinde hendek, 5 adet korugan, tepenin batısında yaklaşık 550 m. boyunda ikinci bir hendek ile bu hendeği ileriden koruyan, kısmen tahrip edilmiş olan 2 adet makineli tüfek yuvası, tabyanın güneydoğu sırtlarını koruyan 1 adet makineli tüfek yuvasından oluşmaktadır.

 

Ulaşım İmkanı : Çakma Köy yolundan sağa dönülerek Çakmak Batı Kışla nizamiyesinden girilir.

Askeri Yasaklı Bölge içinde korumaya alınmıştır.

 

 

 

 

WILLIAMS TABYA

 

Mevkii : Çakmak Doğu Kışla içerisinde bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1848 - 1853 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Sultan Abdulmecid tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 200 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : Şehri kuzeydoğudan tahkim etmek için kullanılmıştır. Tabya'da havalandırma ve ışıklandırma çok iyidir. Tabyanın içinde sığınak, kışla binası, tabyayı çevreleyen taş duvarlarla sağlamlaştırılmış hendekler, hendeği ateşi ile koruyabilen mazgallar ve irtibat hendekleri, 2 adet Mk. Tf. yuvası mevcuttur. Kışla binası ve koruganlar günümüzde kullanılmaktadır.

 

Ulaşım İmkanı : Çakma Köy yolundan sağa dönülerek Çakmak Doğu Kışla nizamiyesinden girilir.

Askeri Yasaklı Bölge içinde korumaya alınmıştır.

 

 

 

 

MUHLİS PAŞA TABYA

 

 

Mevkii : Çakmak Doğu Kışla içerisinde bulunmaktadır.

 

Yapım Tarihi : 1848 - 1853 tarihleri arasında yaptırılmıştır.

 

Kimin Zamanında Yapıldığı : Sultan Abdulmecid tarafından yaptırılmıştır.

 

Hangi Muharebelere Sahne Olduğu : 1855 Osmanlı - Rus Savaşı

1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı

1918 - 1920 Osmanlı - Ermeni Savaşı

 

Kapasitesi : 200 - 250 Kişi (Yaklaşık1 Tabur) kapasitesi vardır.

 

Özellikleri : 5 adet korugan ve muhtelif yerlerde yıkıntıya uğrayan toplam olarak 3,75 m. boyundaki hat ile çevrilmiş bulunmaktadır. Hendeğin ölçüleri yer yer değişmektedir. Erat koğuşunun arkasında bir adet korugan bulunmaktadır. Tabyanın güneydoğusu uçurumdur. Bugün koruganlar cephanelik olarak kullanılmaktadır.

 

Ulaşım İmkanı : Çakma Köy yolundan sağa dönülerek Çakmak Doğu Kışla nizamiyesinden girilir.

Askeri Yasaklı Bölge içinde korumaya alınmıştır.

 

 

 

 

 

Alıntı...