Boyun eğmek

[Φ sedat sencan]

Desmond Morris,The Naked Ape (Çıplak Maymun) adlı yapıtında hayvanların kendi aralarındaki döğüşmeleri iki sebepten birisine dayandırır:Ya toplumsal hiyerarşi içinde üstünlük kazanmak,ya da belirli bir toprak parçası üzerinde hak sahibi olmak için mücadele ederler.Bazı hayvan türleri için hiyerarşi önemli olurken toprak önemli değildir.Bazı hayvan türleri için de tersi durum söz konusudur.Üçüncü bir grup hayvan için ise sahip olduğu topraklar üzerinde hiyerarşi sorununun çözümü önem kazanır.Hayvanlar için saldırgan olmayı gerekli kılan nedenler bunlardır.Yazara göre biz insanlar,sahip olunan topraklar üzerinde hiyerarşi sorununun çözümü için saldırgan olan gruba dahiliz.

Mücadele eden hayvanlarda,taraflardan birisi üstünlük sağlamaya başladığında,mağlup olması muhtemel bireyin karşısındakinin saldırganlığını hafifletmesinin birkaç yolu vardır.Yani saldırganı yatıştırmaya yönelik bazı davranışlar edinilmiştir.Mağlup olmaya aday olan artık saldırganlık uyandırıcı işaretler vermez.Hareketsiz kalır.Veya pes ettiğini çeşitli şekillerde belirtir.Bütün bu eylemler,boyun eğmenin farklı boyutlarıdır.

Desmond Morris,söz konusu kitabında,kendisinin de içinde yer aldığı olayları ve bizzat denediği bazı kuramlarını anlatır.Yazara göre küçük bir trafik hatası yüzünden polisçe çevrilen çoğu şoför,ya suçsuzluğunu savunmaya ya da davranışı için mazeretler öne sürmeye başlar.Böyle davranmakla kendi topraklarını,bu olayda onun yerine geçen otomobilini savunmaktadır.Bu şekilde de kendisini mücadele eden bir kişi konumuna sokmaktadır.Ama aynı zamanda polisi de karşı saldırıya geçmeye çağırmaktadır.Oysa,bir boyun eğme tavrı gösterse işler kolaylaşır.Suçu kabullenmesi,polisi hakim duruma geçirir.Kavga eden taraflardan birisi boyun eğme davranışını benimsemişse galip tarafın saldırgan tavrı biraz yumuşar.Bu olayda bir de polisi övücü birkaç cümle işi daha da kolaylaştırır.

Yazar,sözlere uygun tavır takınılmasını da öğütlüyor.Hem vücudun duruşu hem de yüz ifadesi,duyulması gereken itaat ve korkuyu yansıtmalıdır.Ama hepsinden de önemlisi,derhal arabadan çıkılmalı ve polise yaklaşılmalıdır.Zira arabanın içinde kalmak,kendi yerleşim bölgesinde kalmak anlamındadır. Arabadan uzaklaşmakla toprak üzerindeki iddiayı hafifletir.Bir anlamda kişiyi polis karşısında zayıf hale getirir.Oysa arabanın içinde kalmak,arabaya hakim olduğunu iddia etmektir.Böylece otomobilden çıkmakla yerleşim bölgesi üzerindeki haklardan vazgeçilmiş duygusu yaratır.